Äîêóìåíò âçÿò èç êýøà ïîèñêîâîé ìàøèíû. Àäðåñ îðèãèíàëüíîãî äîêóìåíòà : http://vertebrata.bio.msu.ru/Panyutina_Korzun_2009.pdf
Äàòà èçìåíåíèÿ: Mon Feb 8 19:41:51 2010
Äàòà èíäåêñèðîâàíèÿ: Mon Oct 1 19:31:36 2012
Êîäèðîâêà: ISO8859-5
ñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó, 2009, êãß 88, < 5, â. 573-587

üáô 591.47+575.87+599.39+599.4+599.78

õùúþù-þü÷ôåðù÷Ôó?÷?æ øúæáøùû?óôð ×ùñ÷ðô÷ù×æ÷ð? øùóæýÔ ü õóæôùøðýÔ??ðÿ
? 2009 ,,. Ô. Ô. øÜêÛÜ, ó. ø. ôãÑëÜ
ÕÛãÞã,,Û~ÒâÝÛØ éÝëÞÈêÒê õãâÝã,âÝã,,ã ,,ãâëâê,ÒÜÜã,,ã ëÜÛ,ÒâÛêÒê, õãâÝ, 119991, úãââÛfl e-mail: myotis@mail.ru, korzoun@nm.ru
øãâêëäÛÞ , ÒÝ^Û 23.10.2008 ,,.

ðââÞÒã,Üã âêãÒÜÛÒ ÝãâêÜã-ßëâÝëÞÈÜã,,ã ääê äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ Û äÒÒÜÒØ ÝãÜÒ~ÜãâêÛ êëäØ, ëÝãÝÀÞÀi Û ?ÒâêãÝÀÞã,. ùêäÒäÛã,Ü ßëâÝëÞêë 7 ,Ûã,, ãêÜãâflÛiâfl Ý êÛß ãêflß. ðÑë~ÒÜÀ ,,ãêã,ÀÒ âÝÒÞÒêÀ 9 ,Ûã,. øÛ,ÒÒÜÀ ÒêÞÈÜÀÒ ÛâëÜÝÛ ßëâÝëÞêëÀ Û âiÒßÀ, ÛÞÞâêÛëÛÒ â,ãÒãÇÑÛÒ äãâêÜâê,ÒÜÜãØ ãÛÒÜê^ÛÛ Û ,ãÑßãÚÜÀi ,ÛÚÒÜÛØ ÞÒßÒÜêã, äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ. øãÝÑÜã, ~êã ÝÞ~Ò,ÀÒ ãâãÇÒÜÜãâêÛ âêãÒÜÛfl äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ Û ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi, äÛÜ^ÛäÛÞÈÜã ãêÞÛ~ÛÒ Ûi ãê êÛäÛ~ÜãØ êÒiÑ,ÒÜÜãØ äâ,,ÛêêÞÈÜãØ ÝãÜÒ~ÜãâêÛ, iÝêÒÜãØ Þfl êëäØ, , äÒ,ë ã~ÒÒÈ, â,flÑÜÀ âã âäÒ^ÛéÛÝãØ ÞãÝãßã^ÛÛ êÛi ÚÛ,ãêÜÀi, êÒÇëÒØ ÞêÒÞÈÜã,,ã Ñ,ÒÒÜÛfl ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ. øÒÞãÚÒÜ ,ãÞ^ÛãÜÜÀØ ÝãÞã,,ãßãéãÞã,,Û~ÒâÝÛØ â^ÒÜÛØ, ãäÛâÀ,ÛØ ,ÒãflêÜÀØ äã^Òââ äãâÞÒã,êÒÞÈÜã,,ã äÒãÇÑã,ÜÛfl êÛäÛ~ÜãØ äâ,,ÛêêÞÈÜãØ äÒÒÜÒØ ÝãÜÒ~ÜãâêÛ äÒÝ , ÝãÜÒ~ÜãâêÈ, âäÒ^ÛÞÛÑÛã,ÜÜë Ý äÒÒßÒÒÜÛ äã âê,ãÞß ÒÒ,ÈÒ, ÇãÞÈ?ã,,ã ÛßÒê. ×ÀÑ,ÜÜfl êÛß äÒÒãÛÒÜê^Ûfl ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ ßã,,Þ äãâÞëÚÛêÈ äÒäê^ÛÒØ Ý äãâÞÒëÒßë ãâ,ãÒÜÛ ÝêÛ,Üã,,ã äãÞÒê äÒÝßÛ ëÝãÝÀÞÀi.

øãÛâiãÚÒÜÛÒ äãÞÒê ë ßÞÒÝãäÛêÛi - ãÜ ÛÑ ÛÜêÒÒâÜÒØ?Ûi Ñ,,ãÝ ,ãÞ^ÛãÜÜãØ ßãéãÞã,,ÛÛ. úëÝãÝÀÞÀÒ äãfl,Þflêâfl , äÞÒãÜêãÞã,,Û~ÒâÝãØ ÞÒêãäÛâÛ , ÜÜÒß ã^ÒÜÒ, Û êÛ éãßÀ ëÚÒ ßÞã ~Òß ãêÞÛ~êâfl ãê âã,ÒßÒÜÜÀi (Gunnell, Simmons, 2005; Simmons et al., 2008). ùêâëêâê,ÛÒ äÒÒiãÜÀi éãß, ÝÝ , ÛâÝãäÒßãß ßêÒÛÞÒ, êÝ Û , âã,ÒßÒÜÜãØ éëÜÒ âëÒâê,ÒÜÜã ãâÞãÚÜflÒê ÑÇãêÝë ÝãÜ^Òä^ÛÛ ,ãÑÜÛÝÜã,ÒÜÛfl äãÞÒê. ÷Òâßãêfl Ü fl,ÜÀØ ÛÜêÒÒâ, ãäëÇÞÛÝã,Üã ßÞã ßãéãÞã,,Û~ÒâÝÛi Çãê, â,flÑÜÜÀi â êãØ äãÇÞÒßãØ. ÷ÛÇãÞÒÒ âäãâêÜÒÜÜfl ,,ÛäãêÒÑ äÒäãÞ,,Òê âëÒâê,ã,ÜÛÒ äÞÜÛëÛi éãß , Ý~Òâê,Ò äÒÒiãÜÀi âêÛØ Ü äëêÛ âêÜã,ÞÒÜÛfl äãÞÒê ëÝãÝÀÞÀi (Padian, 1985, 1987; Scholey, 1986). áÞfl ãÇãâÜã,ÜÛfl êãØ ,,ÛäãêÒÑÀ ÛâäãÞÈÑëêâfl, , äÒ,ë ã~ÒÒÈ, ÜÒ ßãéãÞã,,Û~ÒâÝÛÒ, ãÛÜßÛ~ÒâÝÛÒ Û ÜÒ,,ÒêÛ~ÒâÝÛÒ äßÒêÀ (Norberg, 1985; Rayner, 1988; Altringham, 1998). ûëÒâê,ëÒê Û fl ë,,Ûi ,ÒâÛØ, ãÇflâÜflÛi äãÛâiãÚÒÜÛÒ äãÞÒê (Jepsen, 1970; Pirlot, 1977; øÜêÛÜ, 1980; Fenton, 1984; øãäã,, 2003), Üã ãÜÛ ÞÛ?ÒÜÀ ãâÜã,êÒÞÈÜãØ ßãéãÞã,,Û~ÒâÝãØ ÇÑÀ. ýÝÛÒ ëßãÑÛêÒÞÈÜÀÒ äãâêãÒÜÛfl ~âêã ,ÀÑÀ,ÞÛ ÇëÜãÒ ãÇâëÚÒÜÛÒ Û âä,ÒÞÛ,ë ÝÛêÛÝë (ÜäÛßÒ, Speakman, 1999). ×ÒãflêÜã, äÛ~ÛÜãØ êã,,ã fl,ÞflÒêâfl ãêâëêâê,ÛÒ ÜÒÚÜãØ ßãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜãØ ßãÒÞÛ ÇãêÀ ÝÀÞ ëÝãÝÀÞÀi, Ýãêãë ßãÚÜã ÇÀÞã ÇÀ ,ÑflêÈ Ñ ãâÜã,ë äÛ ,ãÞ^ÛãÜÜÀi äãâêãÒÜÛfli.

ùÇÒäÛÜflêfl ßãÒÞÈ ÇãêÀ ÝÀÞ ëÝãÝÀÞÀi ÇÀÞ äÒÞãÚÒÜ ÿÛÞÞãß Û ûßÛêãß (Hill, Smith, 1992). ûã,,ÞâÜã êãØ ßãÒÞÛ (Ûâ. 1) âëÒâê,ÒÜÜÀØ ,ÝÞ , Çãêë ÝÀÞ ,ÜãâÛê âãäflÚÒÜÜãÒ ,ÛÚÒÜÛÒ ÞãäêÝÛ Û äÞÒ~Ò,ãØ ÝãâêÛ ,ã ,Òßfl ,Ñßi. × êãØ ßãÒÞÛ äÒëâßãêÒÜ äã,ÛÚÜãâêÈ ÝÞ~Û^À , äãäÒÒ~ÜãØ äÞãâÝãâêÛ, ê.Ò. äÛ ,ÑßiÒ ãÜ äã,ã~Û,Òêâfl , ,,ëÛÜãÝÞ~Û~Üãß âã~ÞÒÜÒÜÛÛ. øÛ êãß âãÒÛÜÒÜÜfl â ÜÒØ ÞãäêÝ âÝãÞÈÑÛê äã äã,ÒiÜãâêÛ ,,ëÜãØ ÝÞÒêÝÛ, ãäÛâÀ,fl ë,,ë. ûããê,Òêâê,ÒÜÜã, äã êãØ ë,,Ò äÒÒßÒÒêâfl Û äÞÒ~Ò,ãØ âëâê,. ×ÀäãÞÜÒÜÜÀØ ÜßÛ ßãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜÀØ ÜÞÛÑ ÇãêÀ ÞÒêêÒÞÈÜã,,ã ääê ëÝãÝÀÞÀi ,âÝÀÞ ã?ÛÇã~ÜãâêÈ ^ÒÞã,,ã fl äãÞãÚÒÜÛØ, âãâê,ÞflÛi ãâÜã,ë êãØ ,,ÛäãêÒÑÀ. ýÝÛß ãÇÑãß, âëÒâê,ÒÜÜÀÒ ÜÒãâêêÝÛ êã ßãÒÞÛ ÜÒ äãÑ,ãÞflê ÛâäãÞÈÑã,êÈ ÒÒ Þfl ÒÝãÜâêëÝ^ÛÛ äãÛâiãÚÒÜÛfl äãÞÒê ßÞÒÝãäÛêÛi. ÷ÛÇãÞÒÒ ,êãÛêÒêÜÀÒ ÇãêÀ, äãâ,flÒÜÜÀÒ éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜãØ ßãéãÞã,,ÛÛ ÞÒêë~Ûi ßÀ?ÒØ, äÛÜÞÒÚê ×ã,,Üë (Vaughan, 1959, 1966, 1970). × ãÜãØ ÛÑ ÜÛi (1959) ×ã,,Ü äÒÞ,,Òê â,ãØ ,ÛÜê ,ãÞ^ÛãÜÜã,,ã â^ÒÜÛfl âêÜã,ÞÒÜÛfl ëÝãÝÀÞÀi. ùÜ äÒäãÞ,,Òê, ~êã Ü ÜÜÛi êäi éãßÛã,ÜÛfl Chiroptera Ûi äÒÝÛ ÇãÞÈ?ë ~âêÈ ÜÒ,Üã,,ã ,ÒßÒÜÛ äã,ãÛÞÛ , ÑÜã,,ã ã ëÑÝÛi ÒÞfli äÒÒ, ~êã, äã ßÜÒÜÛ ,êã, äÒãäÒÒÞÛÞã äÛÜ^ÛäÛÞÈÜÀÒ ÑÞÛ~Ûfl , âÝÒÞÒêÒ Û ßëâÝëÞêëÒ ëÝãÝÀÞÀi Û äêÛ^. øãâêÜâê,ÒÜÜãØ âêÒâÜÒÜÜãâêÈ ëÇÒÚÛ ×ã,,Ü ãÇflâÜflÒê ãêâëêâê,ÛÒ ÝÛÞfl ,,ëÛÜÀ ë ÞÒêë~Ûi ßÀ?ÒØ. øÛ êãß ãÜ ÛâiãÛê ÛÑ êã,,ã, ~êã êÒÞã ë-

573


574

øÜêÛÜ, ôãÑëÜ

m. subscapularis

m. trapezius m. rhomboideus m. spinodeltoideus

m. serratus

m. clavodeltoideus

a

m. pectoralis

m. acromiodeltoideus

m. acromiotrapezius m. rhomboideus Cl Vt

Sc

Acr Hum

Cl ßÒÛÞÈÜfl â,flÑÝ Vt

m. serratus ventralis p. posterior Cost1 St

Cost1

Ç

ßÒÛÞÈÜfl Car. St â,flÑÝ m. acromiotrapezius m. serratus ventralis p. posterior m. rhomboideus

,,

ÞêÒÞÈÜfl â,flÑÝ

St

Sc

Vt Cost1 Cl ,ÜëêÒÜÜflfl â,flÑÝ

Acr

Hum

,

St Pr. St ÜëÚÜfl â,flÑÝ

úÛâ. 1. ûiÒßêÛ~ÒâÝãÒ ÛÑãÇÚÒÜÛÒ äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ Û äÞÒ~ , äãäÒÒ~ÜãØ äÞãâÝãâêÛ: - ÒØâê,ÛÒ ãâÜã,ÜÀi ÞÒêêÒÞÈÜÀi ßÀ?^ ëÝãÝÀÞÀi, ,Û âäÒÒÛ, äã ÿÛÞÞë Û ûßÛêë, â ÛÑßÒÜÒÜÛflßÛ (Hill, Smith, 1992); Ç - Çãê äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ Û äÞÒ~ ëÝãÝÀÞÀi, ,Û âäÒÒÛ, âêÒÞÝßÛ ëÝÑÜÀ ,ãÑßãÚÜÀÒ ,ÛÚÒÜÛfl ÞãäêÝÛ; , - Çãê äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ Û äÞÒ~ ?ÒâêãÝÀÞ, âêÒÞÝßÛ ëÝÑÜÀ ,ãÑßãÚÜÀÒ ,ÛÚÒÜÛfl ÞãäêÝÛ Û ÝÞ~Û^À; ,, - ,,ëÛÜã-ÝÞ~Û~ÜÀÒ â,flÑÝÛ ëÝãÝÀÞÀi, ,Û ÛÑÜëêÛ ,,ëÜãØ ÝÞÒêÝÛ; Acr - ÝãßÛÞÈÜÀØ ãêãâêãÝ, Car. St - ÝÛÞÈ ,,ëÛÜÀ, Cl - ÝÞ~Û^, Cost1 - äÒ,ãÒ ÒÇã, Hum - äÞÒ~Ò,fl ÝãâêÈ, Pr. St - ÝÜÛÞÈÜÀØ ãêãâêãÝ ëÝãflêÝÛ ,,ëÛÜÀ, Sc - ÞãäêÝ, St - ,,ëÛÜ, Vt - äãÑ,ãÜã~ÜÛÝ. ñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó êãß 88 < 5 2009


õùúþù-þü÷ôåðù÷Ôó?÷?æ øúæáøùû?óôð ×ùñ÷ðô÷ù×æ÷ð? øùóæýÔ ûäÛâãÝ ÝÑÒßäÞflã, ×Û Tupaia belangeri Cynocephalus volans Cyn. variegatus Cyn. variegatus Cyn. variegatus Cyn. variegatus Cyn. variegatus Cynopterus sphinx Rousettus aegyptiacus Rhinolophus ferrumequinum Rh. ferrumequinum Rh. ferrumequinum Hipposideros larvatus Cynocephalus sp. Tupaia belangeri Pteropus lylei Pt. tonganus Cynopterus sphinx Rhinolophus ferrumequinum Rh. borneensis Hipposideros armiger Myotis blythi þãß äÒäã,ÝÛ ×ÞÚÜÀØ äÒäê Ë Ë Ë Ë Ë û,ÒÚÛØ êëä ×ÞÚÜÀØ äÒäê Ë Ë Ë Ë Ë ûÝÒÞÒê Ë Ë Ë Ë Ë Ë Ë Ë ðÜ,ÒÜêÜÀØ ÜãßÒ s-173 368 s-113 598 s-146 228 Ç/Ü, Raffles Ç/Ü, Raffles Ç/Ü, Raffles Ç/Ü, Raffles s-165 073 s-177 963 s-169 457 s-169 458 s-169 577 s-172 576 Ç/Ü s-169 721 s-167 611 s-95 402 s-165 407 s-168 245 s-167 564 s-167 563 s-175 745

575

Museum Museum Museum Museum

ÝãÝÀÞÀi ëäÞãÒÜã ãâã-,ÒÜêÞÈÜã. ?êã ÜÒ âã,âÒß ,ÒÜã, ãâãÇÒÜÜã , ãêÜã?ÒÜÛÛ äÛßÛêÛ,ÜÀi êÝâãÜã,, ÜäÛßÒ, ÝÀÞÜã, (Pteropodidae). øÒäãÞãÚÛ, âëÒâê,ã,ÜÛÒ , ÛâêãÛÛ ëÝãÝÀÞÀi äÒÛã, â,flÑÜÜã,,ã â ÚÛÑÜÈ , ëÑÝÛi ÒÞfli, ×ã,,Ü ÜÒ äÒÒ?ÒÞ Ý ââëÚÒÜÛflß ã êãß, ÝÝ êãê ãÇÑ ÚÛÑÜÛ â,flÑÜ âã âêÜã,ÞÒÜÛÒß ÝêÛ,Üã,,ã äãÞÒê. ûã,,ÞâÜã ÝÞââÛ~ÒâÝÛß äÒâê,ÞÒÜÛflß, ÇÞÛÚØ?ÛßÛ ãâê,ÒÜÜÛÝßÛ ëÝãÝÀÞÀi fl,Þflêâfl êëäØÛ Û ?ÒâêãÝÀÞÀ, ãêÜãâflÛÒâfl Ý Ýã,,ãêÒ Archonta (Novacek, 1986; ø,ÞÛÜã,, 2006 Û .). ?êÛ ÚÛ,ãêÜÀÒ ãâ,ãÛÞÛ äÒÒßÒÒÜÛÒ , êÒißÒÜãß äãâêÜâê,Ò ÞÒâÜã,,ã äãÞã,, Û äãêãßë ßã,,ëê âÞëÚÛêÈ äãiãflÛßÛ ßãÒÞÈÜÀßÛ ãÇÒÝêßÛ Þfl äãâêãÒÜÛfl ,,ÛäãêÒÑÀ ã âêÜã,ÞÒÜÛÛ ÝêÛ,Üã,,ã äãÞÒê. ÷ÛÇãÞÒÒ ,,ÒÜÒÞÛÑã,ÜÜÀß êÛäãß ÞãÝãßã^ÛÛ , Ýã,,ãêÒ Archonta ãÇÞê êëäØÛ - ßÒÞÝÛÒ ÜâÒÝãßãflÜÀÒ Ñ,ÒÈÝÛ, ÚÛ,ëÛÒ äÒÛßëÒâê,ÒÜÜã Ü ÒÒ,Èfli Û ~âêã âäëâÝÛÒâfl Ü ÑÒßÞ. áÞfl ?ÒâêãÝÀÞã, iÝêÒÜã äÒÒßÒÒÜÛÒ äã ,ÒêÛÝÞÈÜÀß âê,ãÞß Û ,Òê,flß , ÝãÜi ÒÒ,ÈÒ,, Üã ÜÛÇãÞÒÒ âäÒ^ÛéÛ~ÒâÝãØ Ûi ãâãÇÒÜÜãâêÈ fl,ÞflÒêâfl âäãâãÇÜãâêÈ Ý äÞÜÛëÒßë äãÞÒêë. ÿãêfl ÝãâêÜã-ßÀ?Ò~Üfl âÛâêÒß ëÝãÝÀÞÀi ÛÑë~ÒÜ â,ÜÛêÒÞÈÜã ÜÒñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó êãß 88 < 5 2009

äÞãiã, ÜÞã,,Û~ÜÀÒ ÇãêÀ äã ?ÒâêãÝÀÞß Û êëäØß äã â,ãÒØ äãÞÜãêÒ Û ÒêÞÈÜãâêÛ , êãß äÞÜÒ ÑÜ~ÛêÒÞÈÜã ãêâêê (Le Gros Clark, 1926; Grasse, 1955; Jenkins, 1974; George, 1977; Sargis, 2001, 2002, 2004). øãêãßë äãÜflêÜã, ~êã , ÞÛêÒêëÒ äÝêÛ~ÒâÝÛ ãêâëêâê,ëÒê â,ÜÛêÒÞÈÜÀØ ßãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜÀØ ÜÞÛÑ ÞãÝãßãêãÜã,,ã ääê äÒâê,ÛêÒÞÒØ êÛi êÒi ãêflã,. óÇÀÒ ââëÚÒÜÛfl ãÇ ÛâêãÛÛ âêÜã,ÞÒÜÛfl ÝêÛ,Üã,,ã äãÞÒê ãÝÚëêâfl äã,ÒiÜãâêÜÀßÛ Û ÜÒäãâÞÒã,êÒÞÈÜÀßÛ ã ÑäãÞÜÒÜÛfl ã~Ò,ÛÜÀi "äëâêãê" , ÑÜÜÛfli ã ßãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜÀi ãâãÇÒÜÜãâêfli ÞãÝãßãêãÜã,,ã ääê êëäØ Û ?ÒâêãÝÀÞã, Û äãâÞÒëÒ,,ã â,ÜÛêÒÞÈÜã,,ã ÜÞÛÑ. × äÒÞ,,ÒßãØ ÇãêÒ ßÀ ã,,ÜÛ~ÛÞÛâÈ ÞÛ?È ÛÑë~ÒÜÛÒß äÒÒÜÛi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ, äÒãÇÑã,ÜÛfl ÝãêãÀi fl,Þflêâfl ÝÞ~Ò,ÀßÛ äÛ âêÜã,ÞÒÜÛÛ ÝêÛ,Üã,,ã äãÞÒê. ÕÒÑëâÞã,Üã, äãÞÜãê ÝêÛÜÀ êÒÇëÒê iÝêÒÛâêÛÝÛ Û ÑÜÛi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ. ?êã âêÜÒê äÒßÒêãß Ü?Ûi ÞÈÜÒØ?Ûi ÛââÞÒã,ÜÛØ. õÔýæúðÔó ð õæýùáðôÔ áÞfl â,ÜÛêÒÞÈÜã,,ã ßãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜã,,ã ÜÞÛÑ ÛâäãÞÈÑã,ÜÀ ÝãÞÞÒÝ^ÛãÜÜÀÒ âäÛêã-


576

øÜêÛÜ, ôãÑëÜ

,ÀÒ ßêÒÛÞÀ, iÜflÛÒâfl , ñããÞã,,Û~ÒâÝãß ßëÑÒÒ õÙü (ñõõü) Û õëÑÒÒ ÇÛãÑÜããÇÑÛfl Ûß. úééÞÑ (Raffles Museum of Biodiversity Research, Department of Biological Sciences, Faculty of Science, National University of Singapore). áÞfl ÛÑë~ÒÜÛfl ßëâÝëÞêëÀ ÇÀÞÛ ãêäÒäÛã,ÜÀ âÞÒëÛÒ ÚÛ,ãêÜÀÒ: 1 ÝÑ. Tupaia belangeri (Scandentia: Tupaiidae), 2 ÝÑ. ,ëi ,Ûã, ?ÒâêãÝÀÞã,: Cynocephalus volans, Cynocephalus variegatus (Dermoptera: Cynocephalidae) Û 6 ÝÑ. 4 ,Ûã, ëÝãÝÀÞÀi ãÇãÛi äããêflã,: Cynopterus sphinx, Rousettus aegyptiacus, Rhinolophus ferrumequinum Û Hipposideros larvatus (Chiroptera: Pteropodidae, Rhinolophidae, Hipposideridae). ûäÛâãÝ ÛââÞÒã,ÜÜÀi ÝÑÒßäÞflã, äÛ,ãÛêâfl , êÇÞÛ^Ò. øãâÞÒ ëÞÒÜÛfl ßëâÝëÞêëÀ ÛÑ,,ãê,ÞÛ,ÞÛ âÛÜÒâßãÞã,,Û~ÒâÝÛÒ äÒäêÀ (âÝÒÞÒê âã â,flÑÝßÛ). áÞfl ãäÛâÜÛfl äãÞãÚÒÜÛfl Û äã,ÛÚÜãâêÛ ÝÞ~Û^À ÇÀÞÛ êÝÚÒ ~âêÛ~Üã ãêäÒäÛã,ÜÀ 3 ÝÑ. ?ÒâêãÝÀÞã, (Cynocephalus variegatus) , õëÑÒÒ ÇÛãÑÜããÇÑÛfl Ûß. úééÞÑ. ôãßÒ êã,,ã, ßÀ ÛâäãÞÈÑã,ÞÛ âÝÒÞÒêÀ âÞÒëÛi ,Ûã, ëÝãÝÀÞÀi: Pteropus lylei, Pteropus tonganus, Cynopterus sphinx, Rhinolophus ferrumequinum, Rh. borneensis, Hipposideros armiger, Myotis blythi, êÝÚÒ ãÛÜ âÝÒÞÒê ?ÒâêãÝÀÞ (Cynocephalus sp.) Û ãÛÜ âÝÒÞÒê êëäØÛ (Tupaia belangeri). áÞfl ßãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜã,,ã ÜÞÛÑ ÇÀÞ ÛâäãÞÈÑã,Ü â,ÒÚÛØ êëä ?ÒâêãÝÀÞ, äÒãâê,ÞÒÜÜÀØ õëÑÒÒß ÇÛãÑÜããÇÑÛfl Ûß. úééÞÑ. øÛ ãäÛâÜÛÛ ßÀ?^ ßÀ äãÞÈÑã,ÞÛâÈ äÒÛßëÒâê,ÒÜÜã ÜãßÒÜÝÞêëãØ, äÛ,ÒÒÜÜãØ Ùëêã,Àß Û áÑÒÚÛÜâÝÛß Þfl ÝÀâÀ Û ÜãÝÛ (Ùëêã,ãØ, áÑÒÚÛÜâÝÛØ, 1992). áÞfl ßÀ?^, ÝãêãÀÒ ãêâëêâê,ëê ë êÛi ÚÛ,ãêÜÀi, ßÀ äãÞÈÑã,ÞÛâÈ êÒßÛÜãÞã,,ÛÒØ, äÒÞãÚÒÜÜãØ ÷ãÇÒ,, Þfl Ò,,ÛäÒêâÝãØ ÞÒêë~ÒØ âãÇÝÛ (Rousettus aegyptiacus) (Norberg, 1972). áÞfl ,Àfl,ÞÒÜÛfl ãâãÇÒÜÜãâêÒØ ÞãÝãßã^ÛÛ ßÀ ÛâäãÞÈÑã,ÞÛ ,ÛÒãßêÒÛÞÀ, äãÞë~ÒÜÜÀÒ ÛÑ ÑÜÀi Ûâêã~ÜÛÝã,. ùâÜã,ÜÀÒ ÞãÝãßãêãÜÀÒ âêÛÛ ã^ÒÜÛ,ÞÛâÈ ,ÛÑëÞÈÜã, ÇÒÑ ÝãÞÛ~Òâê,ÒÜÜã,,ã ÜÞÛÑ. úæñüó?ýÔý? ð ùÕûüìáæ÷ðæ õãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜÀÒ ãâãÇÒÜÜãâêÛ äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ õãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜÀØ ÜÞÛÑ ÞãÝãßãêãÜãØ ßëâÝëÞêëÀ Û âÝÒÞÒê äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ Û äÒÒÜÛi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi äãÝÑÞ, ~êã ë êÛi ÚÛ,ãêÜÀi äãÛÑã?ÒÞ fl âëÒâê,ÒÜÜÀi äÒÒâêãÒÝ äã â,ÜÒÜÛ â êÛäÛ~ÜãØ Þfl ßÞÒÝãäÛêÛi äâ,,ÛêêÞÈÜãØ êÒiÑ,ÒÜÜãØ z-ãÇÑÜãØ ÝãÜÒ~ÜãâêÈ (ôëÑÜÒ^ã,, 1999), iÝêÒÜãØ Û Þfl êëäØÛ (Ûâ. 2).

× äÞÒ~Ò,ãß äãflâÒ ,ãÑßãÚÜÀ , êÛä äã,ÛÚÜãâêÛ: äã,ããêÀ ÞãäêÝÛ ãêÜãâÛêÒÞÈÜã ÝÞ~Û^À , ÝãßÛÞÈÜã-ÝÞ~Û~Üãß âã~ÞÒÜÒÜÛÛ Û âãäflÚÒÜÜÀÒ ,ÛÚÒÜÛfl ÞãäêÝÛ Û ÝÞ~Û^À ãêÜãâÛêÒÞÈÜã ãâÒ,ã,,ã âÝÒÞÒê Ñ â~Òê äã,ÛÚÜãâêÛ , ,,ëÛÜã-ÝÞ~Û~Üãß âëâê,Ò. ü êëØÛ, ãÇÞÒØ äâ,,ÛêêÞÈÜãØ êÒiÑ,ÒÜÜãØ ÝãÜÒ~ÜãâêÈ, ÞãäêÝ Ý~Òêâfl , äâ,,ÛêêÞÈÜãØ äÞãâÝãâêÛ ãêÜãâÛêÒÞÈÜã ãâã-ÝëÞÈÜã,,ã ë,,Þ, äããÇÜã ÇÒë , êÑãÇÒÒÜÜãß âëâê,Ò (Ûâ. 2). ü ?ÒâêãÝÀÞã, ÞãäêÝ ÛßÒÒê äÛÜ^ÛäÛÞÈÜã ÛÜãØ êÛä äã,ÛÚÜãâêÛ. ùÜ ßãÚÒê äã,ã~Û,êÈâfl Ü ÜÒÇãÞÈ?ãØ ë,,ãÞ ,ãÝë,, ãâÛ, äãiãflÒØ ~ÒÒÑ ÝãßÛÞÈÜã-ÝÞ~Û~ÜãÒ âã~ÞÒÜÒÜÛÒ Û ãâã-ÝëÞÈÜÀØ ë,,ãÞ (Ûâ. 1,). ôãßÒ êã,,ã, ãÜ ßãÚÒê ,Û,,êÈâfl ,ãÞÈ äã,ÒiÜãâêÛ ,,ëÜãØ ÝÞÒêÝÛ äã ë,,Ò, Ûëâ ÝãêããØ ÑÜ ÝÞ~Û^ÒØ. øÛ êãß , ÝØÜÒß ,ÒiÜÒß äãÞãÚÒÜÛÛ ÞãäêÝ âäãÞ,,Òêâfl éãÜêÞÈÜã, , ÝØÜÒß ÜÛÚÜÒß äã~êÛ äâ,,ÛêêÞÈÜã. × êã ÚÒ ,Òßfl, ÜÒ ÛâÝÞ~ÒÜÀ ,ÛÚÒÜÛfl ÞãäêÝÛ ÜÑ Û ,äÒÒ ,ãÞÈ êÒÞ. ü ëÝãÝÀÞÀi âäãâãÇÜãâêÈ ÞãäêÝÛ ,êÈâfl ,ãÝë,, ãâÛ, äãiãflÒØ ~ÒÒÑ ãâã-ÝëÞÈÜÀØ ë,,ãÞ Û ÝãßÛÞÈÜã-ÝÞ~Û~ÜãÒ âã~ÞÒÜÒÜÛÒ, ,ÀÚÒÜ ,,ãÑã fl~Ò, ~Òß ë ?ÒâêãÝÀÞ (Ûâ. 1Ç). ÷ã ,ÛÚÒÜÛfl ÞãäêÝÛ äã ë,,Ò â äã,ããêãß ÝÞ~Û^À ãêÜãâÛêÒÞÈÜã ,,ëÛÜÀ , ,,ëÛÜã-ÝÞ~Û~Üãß âëâê,Ò âÛÞÈÜã ã,,ÜÛ~ÒÜÀ ÛÑ-Ñ ãâãÇÒÜÜãâêÒØ äãâÞÒÜÒ,,ã (âß. ÜÛÚÒ ãäÛâÜÛÒ âëâê,). ýÝÛß ãÇÑãß, ÞãäêÝ ë ßÞÒÝãäÛêÛi â êÒiÑ,ÒÜÜãØ z-ãÇÑÜãØ äâ,,ÛêêÞÈÜãØ ÝãÜÒ~ÜãâêÈ ,ÛÚÒêâfl , äâ,,ÛêêÞÈÜãØ äÞãâÝãâêÛ, êã,, ÝÝ ë ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi äã,ÛÚÜãâêÈ ÞãäêÝÛ ÜÇÞÒêâfl , ãâÜã,Üãß , äãäÒÒ~ÜãØ äÞãâÝãâêÛ. ×Àfl,ÞÒÜÜfl äã,ÛÚÜãâêÈ ÞÒßÒÜêã, äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ ë ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi ãÇëâÞã,ÞÒÜ ^ÒÞÀß flãß âäÒ^ÛéÛ~ÒâÝÛi ßãéãÞã,,Û~ÒâÝÛi ãâãÇÒÜÜãâêÒØ. ×ã ,âÒi êÒi ,,ëääi ÞãäêÝ âãÒÛÜÒÜ â ãâÒ,Àß âÝÒÞÒêãß äãâÒâê,ãß ÝÞ~Û^À. ùÜÝã iÝêÒ âãÒÛÜÒÜÛfl ÝÞ~Û^À â ,,ëÛÜãØ âëÒâê,ÒÜÜÀß ãÇÑãß ãêÞÛ~Òêâfl, ~êã , ÑÜ~ÛêÒÞÈÜãØ ßÒÒ ãÇëâÞ,ÞÛ,Òê â,ãÒãÇÑÛÒ ,ÛÚÒÜÛØ ÞÒßÒÜêã, äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ. ýÝ, ë êëäØ , ,,ëÛÜã-ÝÞ~Û~Üãß âã~ÞÒÜÒÜÛÛ ë~âê,ëÒê â,flÑÝ, âãÒÛÜflfl äãÝâÛßÞÈÜë ,,ãÞã,Ýë ÝÞ~Û^À â ßÒÛÞÈÜãØ ~âêÈ ÝÜÛÞÈÜã,,ã Ýfl ÝÀÞã,ÛÜã,,ã ãêãâêÝ ,,ëÛÜÀ. ?ê â,flÑÝ â,ãÒØ ÞÛÜãØ ã,,ÜÛ~Û,Òê ëÞÒÜÛÒ äãÝâÛßÞÈÜãØ ,,ãÞã,ÝÛ ÝÞ~Û^À ãê ,,ëÛÜÀ, Üã ãäëâÝÒê ?ÛãÝÛØ ÛäÑãÜ äã,ÛÚÜãâêÛ. ü ?ÒâêãÝÀÞã, âëâê,Üfl äã,ÒiÜãâêÈ Þfl ,,ãÞã,ÝÛ ÝÞ~Û^À, äÒâê,Þflfl âãÇãØ ,ÀÒßÝë â ,,ÞÝãØ äã,ÒiÜãâêÈ, âäãÞ,,Òêâfl ÞêÒÞÈÜÒÒ Ñ,Ûêã,,ã ÝÜÛÞÈÜã,,ã ãêãâêÝ ëÝãflêÝÛ ,,ëÛÜÀ. ûãÒÛÜÒÜÛÒ ãâëÒâê,ÞflÒêâfl äãñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó êãß 88 < 5 2009


m. serratus ventralis m. rhomboideus capitis

5 ñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó êãß 88 < 5 2009
m. serratus ventralis

a

Ç

,

m. serratus ventralis p. posterior

õùúþù-þü÷ôåðù÷Ôó?÷?æ øúæáøùû?óôð ×ùñ÷ðô÷ù×æ÷ð? øùóæýÔ

úÛâ. 2. ûiÒßêÛ~ÒâÝãÒ ÛÑãÇÚÒÜÛÒ âÝÒÞÒê, ,Û âÇãÝë: - êëäØfl, âêÒÞÝÛ ëÝÑÀ,ê Üä,ÞÒÜÛfl Ý~êÒÞÈÜÀi ,ÛÚÒÜÛØ äÒ,ã,,ã Ñ,ÒÜ êÒiÑ,ÒÜÜÀi z-ãÇÑÜÀi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ; Ç - ?ÒâêãÝÀÞ, âêÒÞÝ ëÝÑÀ,Òê ,ãÑßãÚÜÀÒ ,ÛÚÒÜÛfl ÞãäêÝÛ; , - ÝÀÞÜ.

577


578

øÜêÛÜ, ôãÑëÜ

âÒâê,ãß ,ëi ?ÛãÝÛi â,flÑãÝ (Ûâ. 1,). øÒ,fl, ÜëÚÜfl, âãÒÛÜflÒê ,ÜëêÒÜÜ äã,ÒiÜãâêÈ âäÒ^ÛéÛ~Üã,,ã Þfl ?ÒâêãÝÀÞ ÝÜÛÞÈÜã,,ã ãêãâêÝ ëÝãflêÝÛ ,,ëÛÜÀ â ÜëÚÜÀß ÝÒß ÜÛÚÜÒØ äã,ÒiÜãâêÛ äãÝâÛßÞÈÜãØ ,,ãÞã,ÝÛ ÝÞ~Û^À. ×êãfl, ,ÜëêÒÜÜflfl, âãÒÛÜflÒê ,ÜëêÒÜÜÛØ ÝØ ÝÜÛÞÈÜãØ äã,ÒiÜãâêÛ ëÝãflêÝÛ ,,ëÛÜÀ â ,ÜëêÒÜÜÒØ âêããÜãØ äãÝâÛßÞÈÜãØ ,,ãÞã,ÝÛ ÝÞ~Û^À. ×À?ÒãäÛâÜÜÀÒ â,flÑÝÛ äÒäflêâê,ëê ëÞÒÜÛ ,,ãÞã,ÝÛ ÝÞ~Û^À ãê ,,ëÛÜÀ, Üã äãÑ,ãÞflê ÝÞ~Û^Ò ,Û,,êÈâfl, ãäÛâÀ,fl ÝãÜëâ â ,Ò?ÛÜãØ , ãÇÞâêÛ ,,ëÛÜã-ÝÞ~Û~Üã,,ã âëâê,. ü ëÝãÝÀÞÀi , âëâê,Ò äÛâëêâê,ëê ,Ò iãã?ã Ñ,ÛêÀÒ â,flÑÝÛ, ÒÑÝã ã,,ÜÛ~Û,ÛÒ äã,ÛÚÜãâêÈ ÝÞ~Û^À (Ûâ. 1,,). ùÜ ÛÑ ÜÛi, ßÒÛÞÈÜfl ,,ëÛÜã-ÝÞ~Û~Üfl â,flÑÝ, âãÒÛÜflÒê ßÒÛÞÈÜÀØ ÝØ äãÝâÛßÞÈÜãØ ,,ãÞã,ÝÛ ÝÞ~Û^À â äÒÒÜÛß ÝÒß ëÝãflêÝÛ ,,ëÛÜÀ. áë,,fl, ÞêÒÞÈÜfl â,flÑÝ, , ãêÞÛ~ÛÒ ãê ßÒÛÞÈÜãØ, ÜiãÛêâfl Ü äãêÛ,ãäãÞãÚÜãØ, ÞêÒÞÈÜãØ âêããÜÒ âëâê,. ùÜ âãÒÛÜflÒê Ýfl âëâê,ÜÀi äã,ÒiÜãâêÒØ ,,ëÛÜÀ Û ÝÞ~Û^À. úâäãÞãÚÒÜÛÒ êÛi ÝããêÝÛi â,flÑãÝ äÝêÛ~ÒâÝÛ ÛâÝÞ~Òê ÑßÀÝÜÛÒ âëâê,ÜÀi äã,ÒiÜãâêÒØ, ÝãêãÀÒ ë ëÝãÝÀÞÀi ÑßÒêÜã ëäÞãÒÜÀ. ýÝÛß ãÇÑãß, ãâêÒêâfl ,ãÑßãÚÜãâêÈ ÞÛ?È Þfl ãÇëâÞã,ÞÒÜÜã,,ã éãßãØ âëâê, ÜÒÇãÞÈ?ã,,ã äã,ããê ÝÞ~Û^À ,ãÝë,, ÒÒ äããÞÈÜãØ ãâÛ. ûëÒâê,ÒÜÜÀß ÛÑßÒÜÒÜÛflß iÝêÒ äã,ÛÚÜãâêÛ ÞãäêÝÛ ë ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi âããê,Òêâê,ëê âäÒ^ÛéÛ~ÒâÝÛÒ ãâãÇÒÜÜãâêÛ ßëâÝëÞêëÀ äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ. áÞfl ÇãÞÈ?ÛÜâê, ßÞÒÝãäÛêÛi, , êãß ~ÛâÞÒ Û Þfl êëäØÛ, iÝêÒÜã ÝÒäÞÒÜÛÒ ÜÒÝãêãÀi ßÀ?^ äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ Ý ãâÜã,ÜÛ ~ÒÒä (Ûâ. 3a, 3,,). ü ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi ãßÇã,ÛÜfl ßÀ?^ ëêêÛÞ â,flÑÈ â ~ÒÒäãß ÛÑ-Ñ ÒëÝ^ÛÛ ÒÒ ?ÒØÜãØ (m. rhomboideus cervicis) Û ,,ãÞã,ÜãØ (m. rhomboideus capitis) äã^ÛØ (Ûâ. 3, 3Ò), ÝãßÛã-êäÒ^ÛÒ,ÛÜfl ßÀ?^ (m. acromiotrapezius) ÝÒäÛêâfl êãÞÈÝã Ý äãÑ,ãÜÝß ,,ëÜã,,ã ãêÒÞ Û ÜÒ ÑiãÛê Ü ?ÒØÜÀØ ãêÒÞ Û ~ÒÒä (Ûâ. 3Ç, 3,). ü ëÝãÝÀÞÀi, ÝãßÒ êã,,ã, âßÒÒêâfl êã~Ý äãÝâÛßÞÈÜã,,ã ÝÒäÞÒÜÛfl äãÜÛßêÒÞÒØ ÞãäêÝÛ (mm. levator scapulae dorsalis et ventralis) â êÞÜê Ü äãâÞÒÜÛÒ ?ÒØÜÀÒ äãÑ,ãÜÝÛ. ôã,êëÜ (1978) ãÇflâÜflÒê äÒÒâêãØÝÛ ãßÇã,ÛÜÀi Û êäÒ^ÛÒ,ÛÜÀi ßÀ?^ ë ëÝãÝÀÞÀi ÜÒãÇiãÛßãâêÈ ,êãÜãßÛÑ^ÛÛ ,ÛÚÒÜÛØ ,,ãÞã,À Û ?ÒÛ ãê ,ÛÚÒÜÛØ ÞãäêÝÛ Û ÝÀÞ. Ô,êã ÜÒ äãflâÜflÒê, äã~Òßë ,,ãÞã, ëÝãÝÀÞÀi ãÞÚÜ ÇÀêÈ ÇãÞÒÒ ,êãÜãßÜ ãê äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ, ~Òß ,,ãÞã, ë,,Ûi ßÞÒÝãäÛêÛi. øããÇÜã ÛÑë~Û, ÑÞÛ~ÜÀÒ âäÒÝêÀ ÞãÝãßã^ÛÛ ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi, ßÀ äÛ?ÞÛ Ý ,À,ãë, ~êã ÝÞ~Ò,ë ãÞÈ , ,À?ÒãäÛâÜÜÀi äÒÒâêãØÝi Û,,Òê ÜÒ äãêÒÇÜãâêÈ Ñë?ÒÜÛfl

â,flÑÛ äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ â ,,ãÞã,ãØ, ëêÒfl ÜÒãÇiãÛßãâêÛ , ßÀ?^i, ãÇÒâäÒ~Û,Ûi äãêÝ^Û ÞãäêÝÛ. ÔÝãßÛã-êäÒ^ÛÒ,ÛÜfl ßÀ?^ Û ,ÒÜêÞÈÜÀØ äãÜÛßêÒÞÈ ÞãäêÝÛ ë êëäØÛ ë~âê,ëê , äã,ããêi ÞãäêÝÛ ãêÜãâÛêÒÞÈÜã ãâã-ÝëÞÈÜã,,ã ë,,Þ (êflÜëê ,,ÞÒÜãÛÜë ãÇÞâêÈ Ý ,,ãÞã,Ò). øãâÝãÞÈÝë ë ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi ßÒÜflÒêâfl êÛä äã,ÛÚÜãâêÛ ÞãäêÝÛ (Ûâ. 2Ç, 2,), ?ÒØÜÀÒ Û ,,ãÞã,ÜÀÒ ~âêÛ ÝãßÛã-êäÒ^ÛÒ,ÛÜãØ ßÀ?^À êÒflê êë éëÜÝ^Û Û, ,ÒãflêÜã, äãâêÒäÒÜÜã Òë^Ûëêâfl. ÔÜÞã,,Û~ÜÀß ãÇÑãß, , â,flÑÛ â ÛÑßÒÜÒÜÛÒß iÝêÒ ,ÛÚÒÜÛØ ÞÒßÒÜêã, äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ, ßÀ ãÇflâÜflÒß ÒëÝ^Û ?ÒØÜãØ Û ,,ãÞã,ÜãØ äã^ÛØ ãßÇã,ÛÜãØ ßÀ?^À. ü êëäØÛ ÑëÇ~êÀÒ ßÀ?^À êëÞã,Û Û ?ÒÛ (m. serratus ventralis thoracis Û m. serratus ventralis cervices) âã,ßÒâêÜã â ãßÇã,ÛÜÀßÛ ßÀ?^ßÛ ,,ãÞã,À Û ?ÒÛ ãÇÑëê ßÀ?Ò~ÜÀØ ,ÒÒ, ,ãÞãÝÜ Ýãêãã,,ã âiãflêâfl , ãÇÞâêÛ ãâã-ÝëÞÈÜã,,ã ë,,Þ ÞãäêÝÛ (Ûâ. 2). øÛ ÇÒ,,Ò ÚÛ,ãêÜã,,ã ,Ò?ÛÜ êã,,ã ,ÒÒ-êÒë,,ãÞÈÜÛÝ äÝêÛ~ÒâÝÛ ÜÒ âßÒÒêâfl ãêÜãâÛêÒÞÈÜã äã,ÒiÜãâêÛ ,,ëÜãØ ÝÞÒêÝÛ, ~êã ãÇëâÞã,ÞÛ,Òê âäãâãÇÜãâêÈ ÞãäêÝÛ Ý~êÈâfl , äâ,,ÛêêÞÈÜãØ äÞãâÝãâêÛ. ü ?ÒâêãÝÀÞã, m. serratus ventralis thoracis ÜÒ ãÇÑëÒê ,ÒÒ, Ò,,ã ,ãÞãÝÜ ÝÒäflêâfl ,ãÞÈ ,âÒ,,ã ßÒÛÞÈÜã,,ã Ýfl ÞãäêÝÛ (Ûâ. 2Ç, 1,); ë ëÝãÝÀÞÀi ÚÒ ê ßÀ?^ ,ããÇÒ äÒÒßÒÒêâfl Ü ÒÒ ÞêÒÞÈÜÀØ ÝØ (Ûâ. 2,, 1Ç). ýÝãÒ âäãÞãÚÒÜÛÒ ßÀ?^ â,flÑÜã â ãêßÒ~ÒÜÜãØ ,À?Ò âäãâãÇÜãâêÈ ÞãäêÝÛ äã,ã~Û,êÈâfl ,ãÝë,, ãâÛ, äãiãflÒØ ~ÒÒÑ ÒÒ ãâã-ÝëÞÈÜÀØ ë,,ãÞ Û ÝãßÛÞÈÜã-ÝÞ~Û~ÜãÒ âã~ÞÒÜÒÜÛÒ. ÙãÞã,Üfl Û ?ÒØÜfl äã^ÛÛ ãßÇã,ÛÜãØ ßÀ?^À äã êÛ ,ÛÚÒÜÛfl ÜÒ "äãâêãÛÞÛâÈ" Û äãêãßë Òë^Ûã,ÞÛâÈ. ü ëÝãÝÀÞÀi ÒëÝ^Ûfl äãêÝêãã, ÞãäêÝÛ ÑiãÛê ÞÈ?Ò, ~Òß ë ?ÒâêãÝÀÞ. øãÝâÛßÞÈÜãÒ ãâÜã,ÜÛÒ ãâÞÈÜã,,ã äãÜÛßêÒÞfl ÞãäêÝÛ â êÞÜê äÒÒßÒÒêâfl Ü äãâÞÒÜÛÒ ?ÒØÜÀÒ äãÑ,ãÜÝÛ, ,ÒÜêÞÈÜÀØ äãÜÛßêÒÞÈ ë ßÜã,,Ûi ,Ûã, äãÞÜãâêÈ Òë^ÛëÒêâfl. åÒÞÀØ fl ÝÞ~Ò,Ài ãâãÇÒÜÜãâêÒØ äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi â,flÑÜ âã âäÒ^ÛéÛÝãØ "äã,Ò?Û,ÜÛfl" êÒÞ Ý äÞÒ~Ò,ãßë äãflâë. úÜÒÒ êã ãÇâêãflêÒÞÈâê,ã , ÞÛêÒêëÒ ÜÒ ãÇâëÚÞãâÈ. ü Ý,ëäÒÞÈÜÀi ßÞÒÝãäÛêÛi (ÜäÛßÒ, ë êëäØÛ), äÒÒ,Û,,Ûiâfl äã ÑÒßÞÒ, êÒÞã âäãÞ,,Òêâfl ßÒÚë ,ÒêÛÝÞÈÜã ãÛÒÜêÛã,ÜÜÀßÛ ÞãäêÝßÛ. ùÜã äã,Ò?ÒÜã Ý ãâã-ÝëÞÈÜÀß ë,,Þß ÞãäêãÝ äÛ äãßãÛ ,ÒÜêÞÈÜÀi ÑëÇ~êÀi ßÀ?^, Ü~ÛÜÛiâfl ßÜã,,ã~ÛâÞÒÜÜÀßÛ ÑëÇ^ßÛ Ü äã,ÒiÜãâêÛ ÒÇÒ Û ãÝÜ~Û,Ûiâfl ,ãÞÈ ßÒÛÞÈÜÀi ÝÒ, ÞãäêãÝ. ü ?ÒâêãÝÀÞ äÛ äÞÜÛã,ÜÛÛ, "äã,ÛâÒÒ" ,ÜÛÑ êÒÞã äã,Ò?ÒÜã Ý ßÒÛÞÈÜÀß Ýflß ,,ãÛÑãÜêÞÈÜã âäãÞãÚÒÜÜÀi ÞãäêãÝ
ñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó êãß 88 < 5 2009


m. rhomboideus capitis m. levator scapulae ventralis Acr m. clavotrapezius m. acromiodeltoideus m. acromiodeltoideus m. acromiodeltoideus m. acromiotrapezius m. acromiotrapezius m. spinodeltoideus m. biceps brachii m. biceps brachii m. brachialis m. latissimus dorsi m. spinotrapezius m. spinodeltoideus m. biceps brachii m. latissimus dorsi Vt m. triceps brachii m. triceps brachii Hum m. clavodeltoideus

Acr

m. levator scapulae ventralis Acr

m. acromiotrapezius

m. levator scapulae dorsalis

m. spinotrapezius m. teres major m. latissimus dorsi m. tensor fasciae antebrachialis

ñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó êãß 88 < 5 2009

a

Ç

,
m. supraspinatusCl Acr m. infraspinatus m. spinodeltoideus m. clavotrapezius Cl Acr m. supraspinatus

m. rhomboideus capitis m. rhomboideus Sc Vt Hum

m. omohyoideus Cl m. supraspinatus Acr m. infraspinatus m. teres major Cost

m. clavodeltoideus

m. biceps brachii

m. rhomboideus cervicis

m. rhomboideus m. teres major

Hum

Sc m. serratus ventralis m. triceps brachii

m. rhomboideus dorsi

m. serratus ventralis m. triceps brachii

õùúþù-þü÷ôåðù÷Ôó?÷?æ øúæáøùû?óôð ×ùñ÷ðô÷ù×æ÷ð? øùóæýÔ

m. teres major

,,


m. tensor fasciae antebrachialis

Ò 579

úÛâ. 3. ûêÛÛ äÒäã,ÝÛ äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ: , ,, - êëäØfl; Ç, - ?ÒâêãÝÀÞ; ,, Ò - ÝÀÞÜ; Cost - ÒÇ. ùâêÞÈÜÀÒ ãÇãÑÜ~ÒÜÛfl ÝÝ Ü Ûâ. 1.

5*


580

øÜêÛÜ, ôãÑëÜ

m. serratus ventralis

úÛâ. 4. ûiÒßêÛ~ÒâÝãÒ ÛÑãÇÚÒÜÛÒ âÝÒÞÒê ?ÒâêãÝÀÞ, âäÞâêÜÜã,,ã Ü âê,ãÞÒ.

,ÒÜêÞÈÜÀßÛ ÑëÇ~êÀßÛ ßÀ?^ßÛ. øÛ ,ÛÚÒÜÛÛ ÚÒ äã ,ÒêÛÝÞÈÜÀß äã,ÒiÜãâêflß, ÝãêããÒ âãâê,ÞflÒê ,ÚÜÒØ?ë ~âêÈ ÞãÝãßã^ÛÛ ?ÒâêãÝÀÞã,, êÒÞã äã ÒØâê,ÛÒß âÛÞÀ êflÚÒâêÛ "äã,ÛâÒê" ÝëÞÈÜã (Ûâ. 4). ôã,, Ýã,,êÛ ÑÝÒäÞflê ÝãÜÒ~ÜãâêÛ Ü âëÇâêêÒ, ßëâÝëÞêë ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ éÛÝâÛëÒê ë,,ÞÀ , ÞãÝêÒ,ãß Û äÞÒ~Ò,ãß âëâê,i, äãêÛ,ãÒØâê,ëfl âÛÞÒ êflÚÒâêÛ, âäÒ^ÛéÛ~Üã Þfl ?ÒâêãÝÀÞã, iãã?ã Ñ,Ûêfl ÑÜflfl ~âêÈ ,ÒÜêÞÈÜãØ ÑëÇ~êãØ ßÀ?^À äã,Ò?Û,Òê êÒÞã Ý ÞãäêÝß. × äãÞÒêÒ ë ëÝãÝÀÞÀi êÒÞã äã,Ò?ÒÜã äã ,,ãÛÑãÜêÞÈÜã âäãÞãÚÒÜÜÀßÛ ÞãäêÝßÛ. øÛ

êãß ãäã Ü ,ãÑëi ãâëÒâê,ÞflÒêâfl äÒÛßëÒâê,ÒÜÜã êãØ ~âêÈ äÒÒäãÜÝÛ, Ýãêãfl â,flÑÜ â äÒÒÜÛßÛ ÝãÜÒ~ÜãâêflßÛ. ñÜflfl ~âêÈ êÒÞ ëÒÚÛ,Òêâfl ãê "äã,ÛâÜÛfl" ÇÞ,,ãfl ãßÇã,ÛÜÀß, ÑëÇ~êÀß Û êäÒ^ÛÒ,ÛÜÀß ßÀ?^ß, ÝãêãÀÒ ÝÒäflêâfl ,ãÞÈ ÝÒ, âäÒ^ÛéÛ~Üã ëÞÛÜÒÜÜÀi ÞãäêãÝ. ýäÒ^ÛÒ,ÛÜÀÒ Û ãßÇã,ÛÜÀØ ßëâÝëÞÀ ÝÒäflêâfl ,ãÞÈ ßÒÛÞÈÜã,,ã Ýfl, ,ÒÜêÞÈÜÀØ ÑëÇ~êÀØ - ,ãÞÈ ÞêÒÞÈÜã,,ã Ýfl ÞãäêÝÛ (Ûâ. 2,). ü ëÝãÝÀÞÀi ,ÒÜêÞÈÜfl ÑëÇ~êfl ßÀ?^ ÞÛ?ÒÜ ?ÒØÜãØ äã^ÛÛ, ãÜÝã äÒâê,ÞÒÜ ,ëßfl ~âêflßÛ - äÒÒÜÒØ Û ÑÜÒØ (pars anterior et posterior). øÒÒÜflfl ~âêÈ
ñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó êãß 88 < 5 2009


õùúþù-þü÷ôåðù÷Ôó?÷?æ øúæáøùû?óôð ×ùñ÷ðô÷ù×æ÷ð? øùóæýÔ

581

âäãÞ,,Òêâfl iÝêÒÜÀß Þfl ßÞÒÝãäÛêÛi ãÇÑãß: Ü~ÛÜÒêâfl Ü äÒ,ãß - ,êããß ÒÇi Û ãÝÜ~Û,Òêâfl Ü ßÒÛÞÈÜãß Ý ÞãäêÝÛ. ñÜflfl ÚÒ ~âêÈ äÒÒßÒÒêâfl â ßÒÛÞÈÜã,,ã Ü ÞêÒÞÈÜÀØ ÝØ ÞãäêÝÛ (Ü~ÛÜÒêâfl Ü ÒÇi Û ëÝãflêÝÒ ,,ëÛÜÀ Û ãÝÜ~Û,Òêâfl ,ãÞÈ ,âÒ,,ã ÞêÒÞÈÜã,,ã Ýfl ÞãäêÝÛ)1. æâÞÛ ÇÀ ,âÒ ßÀ?^À, äã,Ò?Û,ÛÒ êÒÞã ëÝãÝÀÞÀi, ÝÒäÛÞÛâÈ êãÞÈÝã Ü ßÒÛÞÈÜãß ÝÒ, êã äã ÒØâê,ÛÒß âÛÞÀ êflÚÒâêÛ ÞãäêÝ äââÛ,Üã äã,ã~Û,ÞâÈ ÇÀ ÞêÒÞÈÜÀß ÝÒß ,,Òi (ÝãßÛÞÈÜã-ÝÞ~Û~ÜÀØ âëâê, ÜÒ ÛâÝÞ~Òê äããÇÜãØ äã,ÛÚÜãâêÛ). ûäÒ^ÛéÛ~ÜãØ Þfl ëÝãÝÀÞÀi fl,ÞflÒêâfl ÝÞ~Û~Üã-êäÒ^ÛÒ,ÛÜfl ßÀ?^ (m. clavotrapezius), ãêâëêâê,ëfl ë ?ÒâêãÝÀÞã, Û êëäØ. ùÜ Ü~ÛÜÒêâfl Ü 5-7 ?ÒØÜÀi äãÑ,ãÜÝi, ãÝÜ~Û,Òêâfl Ü ÛâêÞÈÜãØ êÒêÛ ÝÞ~Û^À. ýÝãÒ äãÞãÚÒÜÛÒ äãÑ,ãÞflÒê ÝÞ~Û~Üã-êäÒ^ÛÒ,ÛÜãØ ßÀ?^Ò ÝãÜêãÞÛã,êÈ ÞêÒÞÈÜãÒ ãêÝÞãÜÒÜÛÒ ÝÜÛÞÈÜã,,ã ÝãÜ^ ÝÞ~Û^À, ,ãÑÜÛÝÒÒ äÛ ãäëâÝÜÛÛ ÝÀÞ. ×ÒãflêÜã, â,ãÛß äãfl,ÞÒÜÛÒß êãê ßëâÝëÞ ãÇflÑÜ âäãÞÑÜÛ ÛâêÞÈÜã,,ã ÝÒäÞÒÜÛfl ÝãßÛã-êäÒ^ÛÒ,ÛÜã,,ã ßëâÝëÞ, ãÇÒâäÒ~Û,Ò,,ã äã,Ò?Û,ÜÛÒ êÒÞ Ý ßÒÛÞÈÜãßë Ý ÞãäêÝÛ. ðââÞÒã,êÒÞÛ ëÝãÝÀÞÀi êÛ^ÛãÜÜã ëÒÞflÞÛ ÇãÞÈ?ãÒ ,ÜÛßÜÛÒ ÑÜ~ÛêÒÞÈÜãßë Ñ,ÛêÛ ,,ëÜãØ ßÀ?^À (m. pectoralis) - ,,Þ,Üã,,ã ãäëâÝêÒÞfl ÝÀÞ. × âêãÒÜÛÛ êãØ ßÀ?^À ãÇÒê Ü âÒÇfl ,ÜÛßÜÛÒ ãêâëêâê,ÛÒ iÝêÒÜÀi Þfl ßÞÒÝãäÛêÛi äã,ÒiÜãâêÜãØ Û ,,ÞëÇãÝãØ äã^ÛØ (pars superficialis et profundus). ×ßÒâêã êã,,ã ë ëÝãÝÀÞÀi äÛÜflêã ,ÀÒÞflêÈ äÒÒÜ Û ÑÜ äã^ÛÛ (pars anterior et posterior). ûÞÒëÒê ãêßÒêÛêÈ, ~êã ë ?ÒâêãÝÀÞ ÜßÒ~Òêâfl êÒÜÒÜ^Ûfl ëâÛÞÒÜÛfl êãØ ßÀ?^À, ãÜ ÑßÒêÜã êãÞÒ, ~Òß ë êëäØÛ. æÒ ë,ÒÞÛ~ÒÜÛÒ ÞÒ,,Ýã ãÇflâÜÛêÈ ÜÒãÇiãÛßãâêÈ âÛÞã,ã,,ã äÛ,ÒÒÜÛfl (ëÝ^ÛÛ) ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ äÛ ãÇi,êÀ,ÜÛÛ âê,ãÞã, ,ã ,Òßfl äÒÒßÒÒÜÛfl äã ÜÛß. ôãßÒ êã,,ã, ê ßÀ?^ ÝêÛ,Üã ëÒÚÛ,Òê äÒÒÜÛÒ ÝãÜÒ~ÜãâêÛ , ,,ãÛÑãÜêÞÈÜãØ äÞãâÝãâêÛ äÛ äÞÜÛã,ÜÛÛ. õãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜÀÒ ãâãÇÒÜÜãâêÛ â,ãÇãÜãØ ÝãÜÒ~ÜãâêÛ × âêãÒÜÛÛ â,ãÇãÜãØ ÝãÜÒ~ÜãâêÛ ë ÛââÞÒã,ÜÜÀi ÚÛ,ãêÜÀi êÝÚÒ ãÇÒê Ü âÒÇfl ,ÜÛßÜÛÒ fl ÑÞÛ~ÛØ. × âêãÒÜÛÛ äÞÒ~Ò,ãØ ÝãâêÛ ÜÒãÇiãÛßã ãêßÒêÛêÈ, ~êã ë êëäØ ã~ÒÜÈ âÞÇã ,ÀÚÒÜÀ äÒÝêã1

ðÜêÒÒâÜã ãêßÒêÛêÈ, ~êã ëÝãÝÀÞÀÒ, ,ãÑßãÚÜã, äã?ÞÛ , â,ãÒØ ßãéãÞã,,Û~ÒâÝãØ ,ãÞ^ÛÛ âêÛ, Ýã,, ÑÜflfl äã^Ûfl ,ÒÜêÞÈÜãØ ÑëÇ~êãØ ßÀ?^À Ü~ÛÜÞâÈ Ü ÝëÞÈÜãß ë,,Þë ÞãäêÝÛ (ÝÝ ë ?ÒâêãÝÀÞ). ýÝãÒ äãÞãÚÒÜÛÒ fl,ÞflÒêâfl äãßÒÚëêã~ÜÀß ßÒÚë ëÝãÝÀÞÀßÛ Û Ý,ëäÒÞÈÜÀßÛ ßÞÒÝãäÛêÛßÛ, Û, ÝÝ âÝÑÜã ,À?Ò, Òê äÒÛßëÒâê,ã äÛ äÒÒßÒÒÜÛÛ ÚÛ,ãêÜã,,ã äã ,ÒêÛÝÞÈÜÀß äã,ÒiÜãâêflß. ñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó êãß 88 < 5 2009

ÞÈÜÀØ ,,ÒÇÒÜÈ, ÇãÞÈ?ãØ Û ßÞÀØ Çë,,À (Ûâ. 5). ü ?ÒâêãÝÀÞã, ãÜÛ Ñ,ÛêÀ Þë~?Ò (Ûâ. 5Ç) Û ßÝâÛßÞÈÜÀi ãêÜãâÛêÒÞÈÜÀi ÑßÒã, ãâêÛ,,ê ë ëÝãÝÀÞÀi (Ûâ. 5,). ?êã ãÇflâÜflÒêâfl ÑÞÛ~ÜãØ âêÒäÒÜÈ ãê^ÛÛ äÞÒ~: ã~ÒÜÈ ,ÀâãÝfl ë ëÝãÝÀÞÀi, , ÜÒÝãêããØ âêÒäÒÜÛ äÛâëêâê,ëÒê ë ?ÒâêãÝÀÞ Û äã~êÛ ãêâëêâê,ëÒê ë êëäØÛ. ü ëÝãÝÀÞÀi äÒÝêãÞÈÜÀØ ,,ÒÇÒÜÈ êÝÚÒ fl,ÞflÒêâfl ßÒâêãß ÝÒäÞÒÜÛfl ãâÜã,Üã,,ã ãäëâÝêÒÞfl ÝÀÞ (,,ëÜãØ ßÀ?^À). ü ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi äÞãâÝãâêÈ äã,ÛÚÜãâêÛ äÞÒ~ äÛÜ^ÛäÛÞÈÜã ãêÞÛ~Ü ãê êÝã,ãØ ë êëäØÛ. æâÞÛ ë êëäØ äÛ ÞãÝãßã^ÛÛ äÞÒ~ã ,ÛÚÒêâfl , äâ,,ÛêêÞÈÜãØ äÞãâÝãâêÛ, êã ë ?ÒâêãÝÀÞã, äÛ äÒÒßÒÒÜÛÛ äã ,ÒêÛÝÞÈÜÀß âê,ãÞß ãÜã , ÑÜ~ÛêÒÞÈÜãØ âêÒäÒÜÛ ãê,ÒÒÜã ÞêÒÞÈÜã, äÛ äÞÜÛã,ÜÛÛ âäãÞ,,Òêâfl ,ã éãÜêÞÈÜãØ äÞãâÝãâêÛ. ÕãÞÒÒ êã,,ã, ÝÝ äãÝÑÀ,ê éãêã- Û ,ÛÒãßêÒÛÞÀ, äÛ ãêêÞÝÛ,ÜÛÛ ÚÛ,ãêÜã,,ã ãê âê,ãÞ äÒÒ äÞÜÛã,ÜÛÒß äÒÒÜÛÒ ÝãÜÒ~ÜãâêÛ ãÝÑÀ,êâfl ,ÀêflÜëêÀ ÜÑ ,ãÞÈ êÒÞ. ñêÒß äÞÒ~ã Ü~ÛÜÒê ,Û,,êÈâfl ,äÒÒ Û ,,Òi, êÝ ~êã ÞãÝêÒ,ãØ âëâê, ãäÛâÀ,Òê ë,,ë, , ,ÒiÜÒØ êã~ÝÒ ÝãêããØ ãÜ ãÝÑÀ,Òêâfl ,À?Ò âäÛÜÀ. ü ëÝãÝÀÞÀi , äãÞÒêÒ äÞÒ~ã ,ÛÚÒêâfl ,ÒêÛÝÞÈÜã , äãäÒÒ~ÜãØ äÞãâÝãâêÛ. øÛ êãß , ,ÒiÜÒß äãÞãÚÒÜÛÛ ÝÀÞ ÞãÝêÒ,ãØ âëâê, ãÝÑÀ,Òêâfl ÑÜ~ÛêÒÞÈÜã ,À?Ò äãÑ,ãÜã~ÜÛÝ. øÛ äÒÒ,ÛÚÒÜÛÛ äã âëÇâêêë äÞÒ~ã, ÝÝ Û ë ?ÒâêãÝÀÞã,, ãê,ÒÒÜã ÞêÒÞÈÜã. × âêãÒÜÛÛ äÒäÞÒ~Èfl , äÒ,ë ã~ÒÒÈ ãÇÒê Ü âÒÇfl ,ÜÛßÜÛÒ âêÒäÒÜÈ Ñ,ÛêÛfl ÞãÝêÒ,ãØ ÝãâêÛ. ü êëäØÛ ãÜ Ñ,Ûê ÜÒâÝãÞÈÝã Þë~?Ò Þë~Ò,ãØ; ãÇÒ ÝãâêÛ ë~âê,ëê , éãßÛã,ÜÛÛ Þë~ÒÑäflâêÜã,,ã âëâê, äÛêÒêÜã (Ûâ. 5). × ÞãÝêÒ,ãß âëâê,Ò ÜÇÞÒêâfl ÑÜ~ÛêÒÞÈÜfl ãê^ÛãÜÜfl äã,ÛÚÜãâêÈ. óãÝêÒ,fl Û Þë~Ò,fl ÝãâêÛ âãäflÚÒÜÜã âÝãÞÈÑflê äã âã~ÞÒÜã,ÜãØ äã,ÒiÜãâêÛ ÛâêÞÈÜãØ ,,ãÞã,ÝÛ äÞÒ~Ò,ãØ ÝãâêÛ. ×ÑÛßÜfl äã,ÛÚÜãâêÈ ÝãâêÒØ äÒäÞÒ~Èfl ã~ÒÜÈ ÜÒÑÜ~ÛêÒÞÈÜfl, iãêfl Û äÛâëêâê,ëÒê. ÷ ÒÒ ÜÞÛ~ÛÒ ëÝÑÀ,Òê Ý,êÜÀØ äãÜêã (m. pronator quadratus), âßÒÛØ Þë~Ò,ë ÝãâêÈ ãêÜãâÛêÒÞÈÜã ÞãÝêÒ,ãØ. × Ûêã,,Ò äãÜ^Ûfl ÝÛâêÛ ßãÚÒê âãâê,ÛêÈ äÛßÒÜã 90À, ÒÒ ãÇÒâäÒ~Û,ê äãÜ^Ûfl ÞãÝêÒ,ãØ Û Þë~Ò,ãØ ÝãâêÒØ ãêÜãâÛêÒÞÈÜã äÞÒ~ Û äãÜ^Ûfl ÝÛâêÛ âã,ßÒâêÜã â Þë~Ò,ãØ ÝãâêÈ ãêÜãâÛêÒÞÈÜã ÞãÝêÒ,ãØ. ?êã äãÑ,ãÞflÒê Ñ,ÒÈÝë äÛ ÇÒ,,Ò ãÇi,êÀ,êÈ ,ÒêÝÛ â ÇãÝã,, êÝÚÒ äÒÒ,Û,,êÈâfl äã ÑÒßÞÒ Û êãÞâêÀß âê,ãÞß. ü ?ÒâêãÝÀÞ ÞãÝêÒ,fl ÝãâêÈ âëÒâê,ÒÜÜã âÞÇÒÒ Û , éãßÛã,ÜÛÛ Þë~ÒÑäflêâÜã,,ã âëâê, äÝêÛ~ÒâÝÛ ÜÒ ë~âê,ëÒê (Ûâ. 5Ç). óãÝêÒ,ãØ âëâê, ãÇÑã,Ü êÒßfl ÝãâêflßÛ. ùê ÞêÒÞÈÜã,,ã ÜßÀÒÞÝ ÛâêÞÈÜãØ ,,ãÞã,ÝÛ äÞÒ~Ò,ãØ ÝãâêÛ Ý ,ÜëêÒÜÜÒØ âêããÜÒ äãÝâÛßÞÈÜãØ ,,ãÞã,ÝÛ Þë~Ò,ãØ ÝãâêÛ êflÜÒêâfl ?ÛãÝfl â,flÑÝ - ÞêÒÞÈÜfl (Ûâ. 6). ?ê â,flÑÝ ã,,ÜÛ~Û,Òê äãÜ^Û , ÞãÝêÒ,ãß âëâê,Ò, ãÜÝã ãäëâÝÒê âëäÛÜ^Û.


582 c. humeri

øÜêÛÜ, ôãÑëÜ

t. majus

c. pectoralis 1 âß

humerus radius

olecranon c. humeri t. majus c. pectotalis 1 âß ulna

humerus

radius

olecranon c. humeri t. majus c.pectotalis ulna

humerus

1 âß

radius

olecranon ulna
úÛâ. 5. øÞÒ~ã Û äÒäÞÒ~ÈÒ: - êëäØfl, Ç - ?ÒâêãÝÀÞ, , - ÝÀÞÜ; c. humeri - ,,ãÞã,Ý äÞÒ~, c. pectoralis - äÒÝêãÞÈÜÀØ ,,ÒÇÒÜÈ, humerus - äÞÒ~Ò,fl ÝãâêÈ, olecranon - ÞãÝêÒ,ãØ ãêãâêãÝ, radius - Þë~Ò,fl ÝãâêÈ, t. majus - ÇãÞÈ?ãØ Çë,,ã, ulna - ÞãÝêÒ,fl ÝãâêÈ. ñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó êãß 88 < 5 2009


õùúþù-þü÷ôåðù÷Ôó?÷?æ øúæáøùû?óôð ×ùñ÷ðô÷ù×æ÷ð? øùóæýÔ

583

Humerus

ÞêÒÞÈÜfl â,flÑÝ

ÞêÒÞÈÜfl â,flÑÝ

ßÒÛÞÈÜfl â,flÑÝ Radius Ulna â,flÑÝÛ ÞãÝêÒ,ãØ ÝãâêÛ a Ç ÞêÒÞÈÜfl âÒâßã,ÛÜfl ÝãâêÈ

úÛâ. 6. ûêãÒÜÛÒ ÞãÝêÒ,ã,,ã âëâê, (ÞÒ,ã,,ã): - ?ÒâêãÝÀÞ; Ç - ÝÀÞÜ.

ûëäÛÜ^Ûfl ,ãÑßãÚÜ äÛßÒÜã Ü 30À, äãâÞÒ ~Ò,,ã ÞãÝêÒ,fl ÝãâêÈ ëäÛÒêâfl , ,Àâêëä Ü âã~ÞÒÜã,ÜãØ äã,ÒiÜãâêÛ äÞÒ~. ü ëÝãÝÀÞÀi ÞãÝêÒ,fl ÝãâêÈ äÝêÛ~ÒâÝÛ äãÞÜãâêÈ Òë^Ûã,Ü Û äÛâêÒê Ý Þë~Ò,ãØ äÛßÒÜã , ÝãÜ^Ò äÒ,ãØ êÒêÛ äÒäÞÒ~Èfl (Ûâ. 5,). × éãßÛã,ÜÛÛ ÞãÝêÒ,ã,,ã âëâê, ãÜ äÝêÛ~ÒâÝÛ ÜÒ ë~âê,ëÒê. óãÝêÒ,ãØ ãêãâêãÝ ÞãÝêÒ,ãØ ÝãâêÛ äã,Ò?ÒÜ Ü â,flÑÝi Ý ßÒÛÞÈÜãßë ÜßÀÒÞÝë äÞÒ~ Û Ý ÞêÒÞÈÜãØ âÒâßã,ÛÜãØ ÝãâêÛ (Ûâ. 6Ç). ?êã ÝëäÜfl ÝãâêÈ, âéãßÛã,,?flâfl , ÞêÒÞÈÜãØ â,flÑÝÒ, âãÒÛÜflÒØ ÞêÒÞÈÜÀÒ äã,ÒiÜãâêÛ ÛâêÞÈÜãØ ,,ãÞã,ÝÛ äÞÒ~Ò,ãØ Û äãÝâÛßÞÈÜãØ ,,ãÞã,ÝÛ Þë~Ò,ãØ ÝãâêÒØ, ÞÒÚÛê Ü âëâê,ÜãØ ÒÞÈ. õÒÛÞÈÜÀØ ÝØ ÛâêÞÈÜãØ ,,ãÞã,ÝÛ äÞÒ~ âãÒÛÜÒÜ â ãâã-ßÒÛÞÈÜãØ äã,ÒiÜãâêÈ äãÝâÛßÞÈÜãØ ,,ãÞã,ÝÛ Þë~Ò,ãØ ÝãâêÛ ßÒÛÞÈÜãØ â,flÑÝãØ. ?ê â,flÑÝ äãÞÜãâêÈ ã,,ÜÛ~Û,Òê äãÜ^Û, ÜÝë~Û,flâÈ Ü Þë~Ò,ë ÝãâêÈ, ãäëâÝfl äÛ êãß ÜÒÝãêãë âëäÛÜ^Û. × ,À?ÒãäÛâÜÜãß flë ßÀ ÜÇÞÒß äãâêÒäÒÜÜë ëêêë ,ãØâê,ÒÜÜãâêÛ äÒäÞÒ~Èfl. û~ÛêÒêâfl, ~êã ÒëÝ^Ûfl ãÜãØ ÛÑ ÝãâêÒØ fl,ÞflÒêâfl ÛÜÛÝêããß âÜÛÚÒÜÛfl ãê^ÛãÜÜãØ äã,ÛÚÜãâêÛ äÒäÞÒ~Èfl, ÜäÛßÒ, ë ÝãäÀêÜÀi. ùÜÝã ë êëäØÛ ÞãÝêÒ,fl Û Þë~Ò,fl ÝãâêÛ äã,ã~Û,êâfl
ñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó êãß 88 < 5 2009

äÒÛßëÒâê,ÒÜÜã âãäflÚÒÜÜã, êÝÛß ãÇÑãß, ~êã Ûi ââêÜÛÒ, äÛ âãiÜÒÜÛÛ ÝãÜéÛ,,ë^ÛÛ ÞãÝêÒ,ã,,ã âëâê,, ÜÒ äÛ,ÒÒê Ý ÑßÒêÜãßë âÜÛÚÒÜÛ ãê^ÛãÜÜãØ äã,ÛÚÜãâêÛ äÒäÞÒ~Èfl. øÒäÞÒ~ÈÒ êëäØÛ ßãÚÜã â~ÛêêÈ iÛ~ÜÀß äã ãêÜã?ÒÜÛ Ý ÇãÞÒÒ äã,,ÒââÛ,Üãßë Ò,,ã âãâêãflÜÛ ë ßÞÒÝãäÛêÛi â ÇÞãÝã,ÛÜÀß ÞãÝêÒ,Àß âëâê,ãß. ü ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi ßÀ ÜÇÞÒß â,ãØâê,ÒÜÜë ßÜã,,Ûß ßÞÒÝãäÛêÛß ëêêë ,ãØâê,ÒÜÜãâêÛ äÒäÞÒ~Èfl, Ýãêãfl Ý êãßë ÚÒ âãäã,ãÚÒêâfl ÑÜ~ÛêÒÞÈÜÀß âÜÛÚÒÜÛÒß ãê^ÛãÜÜãØ äã,ÛÚÜãâêÛ, ,ÀÑ,ÜÜÀß äê^ÛÒØ êÛi ÚÛ,ãêÜÀi Ý äÒÒßÒÒÜÛ , ,ãÑëiÒ. áÒÞã , êãß, ~êã äÛ ,ÛÚÒÜÛÛ ÝÀÞ ,ÜÛÑ âÛÞ âãäãêÛ,ÞÒÜÛfl ,ãÑëi, äÛÞãÚÒÜÜfl Ý äÒÒäãÜÝÒ äãÑÛ äÒäÞÒ~Èfl, ÛßÒÒê êÒÜÒÜ^Û äãÜÛã,êÈ äÒäÞÒ~ÈÒ Û ÝÛâêÈ. ?êãØ âÛÞÒ ßã,,ÞÛ ÇÀ äãêÛ,ãÒØâê,ã,êÈ ßÀ?^À âëâê,, ãÜÝã Ûi ÜÞÛ~ÛÒ ëêflÚÒÞÛÞã ÇÀ ÛâêÞÈÜÀÒ ãêÒÞÀ ÝÀÞ, ~êã ëië?Þã ÇÀ ãÛÜßÛ~ÒâÝÛÒ Ý~Òâê, ÞÒêêÒÞÈÜã,,ã ääê. ü ëÝãÝÀÞÀi äãÇÞÒß äãêÛ,ãÒØâê,Ûfl âÛÞß, äãÜÛëÛß ÛâêÞÈÜë ~âêÈ ÝÀÞ, Ò?ÒÜ Ñ â~Òê ßÒiÜÛ~ÒâÝã,,ã ÇÞãÝÛã,ÜÛfl , ÞãÝêÒ,ãß âëâê,Ò. ÷ÒÑÜ~ÛêÒÞÈÜfl ,ãÑßãÚÜãâêÈ âëäÛÜ^ÛÛ äÒäÞÒ~Èfl äÛ êãß âãiÜflÒêâfl. ü ?ÒâêãÝÀÞã, ã,,ÜÛ~ÒÜÛÒ äãÜ-


584

øÜêÛÜ, ôãÑëÜ



Ç
úÛâ. 7. ?ÒâêãÝÀÞ: - äÞÜÛëÛØ, ÒßãÜâêÛëÒê ë~âêÛÒ äÞÈ^Ò, äÒÒÜÛi Û ÑÜÛi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ , ëä,ÞÒÜÛÛ äÒÒäãÜÝãØ (éãêã ÷. óÛß, â ÛÑßÒÜÒÜÛflßÛ); Ç - âÛflÛØ Ü âê,ãÞÒ, êÛäÛ~ÜãÒ äãÞãÚÒÜÛÒ (éãêã æ. ?iãÜêã,).

^ÛÛ äÒäÞÒ~Èfl äãÑ,ãÞflÒê äãêÛ,ãâêãflêÈ ä?êÛëÒßë ééÒÝêë ÜêflÜëêãØ äÛ äÞÜÛã,ÜÛÛ äÒÒäãÜÝÛ. ôÛâêÈ êëäØÛ äÒâê,ÞflÒê âãÇãØ êÛäÛ~Üë äflêÛäÞë ÝãÜÒ~ÜãâêÈ Ý,ëäÒÞÈÜã,,ã ßÞÒÝãäÛêÒ,,ã, äÒÒßÒÒ,,ãâfl ÝÝ äã ,ÒêÛÝÞÈÜÀß, êÝ Û äã ,,ãÛÑãÜêÞÈÜÀß äã,ÒiÜãâêflß. ôÛâêÈ âÜÇÚÒÜ Ñ,ÛêãØ âÛâêÒßãØ ÝããêÝÛi ßÀ?^, ãÇâÞëÚÛ,Ûi ,âÒ äÞÈ^À. ü ?ÒâêãÝÀÞ ëÞÛÜÒÜÛÒ äÞÈ^Ò,, ßÒÚë ÝãêãÀßÛ ÜêflÜëê ÞÒêêÒÞÈÜfl äÒÒäãÜÝ, êÝÚÒ ëäãÒÜÛÒ âÛâêÒßÀ ÝããêÝÛi ßÀ?^, ãÇâÞëÚÛ,Ûi äÒ,ÀØ- äflêÀØ äÞÈ^À, â,ÛÒêÒÞÈâê,ëÒê ã âÜÛÚÒÜÛÛ ßÜÛäëÞflêãÜÀi ,ãÑßãÚÜãâêÒØ ÝÛâêÛ. ÷ êãß éãÜÒ ë ?ÒâêãÝÀÞ ÜÇÞÒêâfl ëâÛÞÒÜÛÒ Û ëâÞãÚÜÒÜÛÒ âÛâêÒßÀ ÞÛÜÜÀi â,,ÛÇêÒÞÒØ äÞÈ^Ò,. × ãêÞÛ~ÛÒ ãê êëäØÛ, ë ÜÒ,,ã äÛâëêâê,ëê ãÇ,ã~ÜÀØ â,,ÛÇêÒÞÈ êÒêÈÒ,,ã - äflêã,,ã äÞÈ^Ò, (m. flexor digitorum aâcessorius) Û ãäãÞÜÛêÒÞÈÜãÒ âëiãÚÛÞÛÒ äã,ÒiÜãâêÜã,,ã â,,ÛÇêÒÞfl äÞÈ^Ò, (m. flexor digitorum superficialis), ãÇâÞëÚÛ,ÒÒ äflêÀØ äÞÒ^. ûäÒ^ÛéÛ~ÒâÝÛßÛ ãâãÇÒÜÜãâêflßÛ ãÇÞÒê Û ,,ÞëÇãÝÛØ â,,ÛÇêÒÞÈ äÞÈ^Ò, (m. flexor digitorum profundus) ?ÒâêãÝÀÞ. ü êëäØÛ ÛâêÞÈÜÀÒ âëiãÚÛÞÛfl êã,,ã â,,ÛÇêÒÞfl Ü ëã,ÜÒ ÑäflâêÈfl ãÇÒÛÜÒÜÀ , ãÇë äÞâêÛÜë. ü ?ÒâêãÝÀÞ ÚÒ êÛ êãÞâêÀÒ âëiãÚÛÞÛfl âãÒÛÜÒÜÀ ãêÜãâÛêÒÞÈÜã êãÜÝÛß äãÜÒ,ãÑãß, ÝãêãÀØ ãâê,ÞflÒê Ûß ,ãÑßãÚÜãâêÈ Þfl ÜÒÇãÞÈ?ãØ ,ÑÛßÜãØ äã,ÛÚÜãâêÛ. ûÞÒã,êÒÞÈÜã, , ãêÞÛ~ÛÒ ãê êëäØ, ë ?ÒâêãÝÀÞã, ãêÒÞÈÜÀÒ âëiãÚÛÞÛfl êã,,ã â,,ÛÇêÒÞfl ßã,,ëê äÒÒ,êÈ ëâÛÞÛfl ÜÒÑ,ÛâÛßã ë,, ãê ë,,. ôãßÒ êã,,ã ,,ÞëÇãÝÛØ â,,ÛÇêÒÞÈ äÞÈ^Ò, ÛâäãÞÈÑëÒê ééÒÝêÛ,ÜÀÒ À~,,Û, ãÇÑã,ÜÜÀÒ ÇÞ,,ãfl êãßë, ~êã Ò,,ã ÝãÜÒ~ÜÀÒ âëiãÚÛÞÛfl ÝÒäflêâfl Ý ÜÛÚÜÒßë Ý âäÒ^ÛéÛ~Üã ,ÀâãÝÛi ãâÜã,ÜÛØ

Ýã,,êÒØ, ~êã ÑÜ~ÛêÒÞÈÜã ëÞflÒê êã~Ýë äÛÞãÚÒÜÛfl âÛÞÀ ãê ^ÒÜê Ýã,,êÒ,ã,,ã âëâê,. ýÝãØ ÚÒ ßÒiÜÛÑß ÛâäãÞÈÑã,ÜÛfl ééÒÝêÛ,ÜÀi À~,,ã, iÝêÒÒÜ Û Þfl ãÇÒ,,ã Ñ,,ÛÇêÒÞfl äÞÈ^Ò, (m. extensor digitorum communis), ÝãÜÒ~ÜÀÒ âëiãÚÛÞÛfl Ýãêãã,,ã ÝÒäflêâfl Ü ãâÞÈÜãØ âêããÜÒ ,ÀâãÝÛi ãâÜã,ÜÛØ Ýã,,êÒØ. ÿãêfl ëâÛÞÒÜÛÒ ÞÛÜÜÀi â,,ÛÇêÒÞÒØ äÞÈ^Ò, ?ÒâêãÝÀÞ â,flÑÜã, Ü Ü? ,Ñ,,Þfl, , äÒ,ë ã~ÒÒÈ â äê^ÛÒØ Ý ÜÒÚÜãßë ÑÝÒäÞÒÜÛ ÚÛ,ãêÜã,,ã Ü âëÇâêêÒ, ãÜã êÝÚÒ äãÑ,ãÞflÒê ééÒÝêÛ,Üã äãêÛ,ãâêãflêÈ âÛÞß, äââÛ,Üã äÒÒÑ,,ÛÇÛß äÞÈ^À äÛ äÞÜÛã,ÜÛÛ. ÷ÒÑ,ÛâÛßãâêÈ âëiãÚÛÞÛØ ,,ÞëÇãÝã,,ã â,,ÛÇêÒÞfl ?ÒâêãÝÀÞ ãäëâÝÒê ÝÝ ?ÛãÝÛØ ÛäÑãÜ ÛÜÛ,ÛëÞÈÜã,,ã äãâêÛ,ÜÛfl ÝÚã,,ã Ýã,,êfl ÞÛÜÜÀi äÞÈ^Ò, äã ãâãÇÒÜÜãâêÛ âëÇâêê, êÝ Û ",ÛêëãÑÜãÒ" ëä,ÞÒÜÛÒ ÜêflÜëêãØ ßÒÚë äÞÈ^ßÛ äÒÒäãÜÝãØ. øãâÞÒÜÒÒ ßãÚÜã ãêßÒêÛêÈ Ü éãêã,,éÛfli äÞÜÛëÛi ÚÛ,ãêÜÀi (Ûâ. 7). ÕãÞÈ?ÛÒ À~,,Û Ñ,,ÛÇêÒÞfl äÞÈ^Ò, äãÑ,ãÞflê "ÑflÝãÒÜÜÀß" Ýã,,êflß â,ãÒ,ÒßÒÜÜã ãê^ÒäÞflêÈâfl ãê äã,ÒiÜãâêÛ äÛ ÇÒ,,Ò Û äÀÚÝi. øÒÒâêãØÝÛ, ÑêãÜë,?ÛÒ ÝÛâêÈ ëÝãÝÀÞÀi, âëÒâê,ÒÜÜã ,,ÞëÇÚÒ. × ÒÑëÞÈêêÒ äÒãÇÑã,ÜÛØ ,êããØ - äflêÀØ äÞÈ^À êÒflê ÝÝ ßÜÛäëÞflêãÜÀÒ âäãâãÇÜãâêÛ, êÝ Û âäãâãÇÜãâêÈ âÞëÚÛêÈ ãäããØ äÛ ÜÑÒßÜãØ ÞãÝãßã^ÛÛ. øÞÈ^À äÝêÛ~ÒâÝÛ ÞÛ?ÒÜÀ ÝããêÝÛi ßÀ?^, Ñ ÛâÝÞ~ÒÜÛÒß 2-3 ßÒÚÝãâêÜÀi, ÝãêãÀÒ äãßã,,ê Ò,,ëÞÛã,êÈ ââêãflÜÛÒ ßÒÚë âêãäÀÒÜÜÀßÛ äÞÈ^ßÛ. ôãßÒ êã,,ã, âãiÜflêâfl êÛ ßÀ?^À äÒ,ã,,ã äÞÈ^, ÝãêãÀØ Û,,Òê ,ÚÜë ãÞÈ , ÞãÝãßã^ÛÛ äã ê,ÒÀß âëÇâêêß Û ~âêã ÛâäãÞÈÑëÒêâfl Þfl ßÜÛäëÞfl^ÛØ â Ýãßãß. øãêÒÇÜãâêÈ , ãÇÞÒ,,~ÒÜÛÛ ÛâêÞÈÜÀi ãêÒÞã, ß?ëÒñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó êãß 88 < 5 2009


õùúþù-þü÷ôåðù÷Ôó?÷?æ øúæáøùû?óôð ×ùñ÷ðô÷ù×æ÷ð? øùóæýÔ

585

,,ã ÝÀÞ, âãäflÚÒÜÜfl âã â,ÒÒÜÛÒß éëÜÝ^ÛØ äÞÈ^Ò, Ý ëä,ÞÒÜÛ ÞÒêêÒÞÈÜãØ äÒÒäãÜÝãØ, äÛ,ÒÞ Ý ÑÜ~ÛêÒÞÈÜãØ ÒëÝ^ÛÛ ,âÒi ,ãÑßãÚÜÀi ßÀ?^, ,ÝÞ~fl ãäãÞÜÛêÒÞÈÜÀÒ ÞÛÜÜÀÒ â,,ÛÇêÒÞÛ Û Ñ,,ÛÇêÒÞÛ. øãêÛ,ãÒØâê,ÛÒ äÒÒÑ,,ÛÇÜÛ äÛ ,ÑßiÒ ,ÜÛÑ , ÝÛâêÛ ëÝãÝÀÞÀi ãÇÒâäÒ~Û,Òê âÞãÚÜfl ÝãÜéÛ,,ë^Ûfl êã~Üã äÛ,,ÜÜÜÀi ë,, Ý ë,,ë ÝãâêÒØ ÑäflâêÈfl Û äflâêÛ , äflâêÜã-ÑäflâêÜãß âëâê,Ò, ã,,ÜÛ~Û,fl äã,ÛÚÜãâêÈ , Üä,ÞÒÜÛÛ Ñ,,ÛÇÜÛfl ÝÛâêÛ. øããÇÜã äãêÛ,ãÒØâê,ÛÒ ßÒiÜÛÑßß äÒÒÑ,,ÛÇÜÛfl ââßêÛ,Òêâfl , ÇãêÒ ×ã,,Ü (Vaughan, 1959). × Ý~Òâê,Ò Ûêã,, ßãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜã,,ã ÜÞÛÑ âÞÒëÒê äã~ÒÝÜëêÈ, ~êã ÝÞ~Ò,ÀÒ ãâãÇÒÜÜãâêÛ âêãÒÜÛfl äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ Û ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi, , äÒ,ë ã~ÒÒÈ, â,flÑÜÀ âã âäÒ^ÛéÛÝãØ ÞãÝãßã^ÛÛ êÛi ÚÛ,ãêÜÀi, êÒÇëÒØ ÞêÒÞÈÜã,,ã Ñ,ÒÒÜÛfl ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ. × â,flÑÛ â êÛß ë ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi, , ãêÞÛ~ÛÒ ãê êëäØ, ÞãäêÝÛ äÒÒßÒâêÛÞÛâÈ Ü âäÛÜÜë âêããÜë êÒÞ Û ÑÜflÞÛ ,,ãÛÑãÜêÞÈÜãÒ äãÞãÚÒÜÛÒ, âëÒâê,ÒÜÜã ÛÑßÒÜÛÞâfl iÝêÒ Ûi äã,ÛÚÜãâêÛ. ?êÛ ÝÞ~Ò,ÀÒ ãâãÇÒÜÜãâêÛ äãÑ,ãÞÛÞÛ êÈ ßãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜãÒ ãÇflâÜÒÜÛÒ ^ÒÞãßë flë âäÒ^ÛéÛ~ÒâÝÛi ÒêÞÒØ âêãÒÜÛfl äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ Û ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ ë ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi. ×ãÑßãÚÜÀÒ äëêÛ ,ãÞ^ÛÛ äÛ éãßÛã,ÜÛÛ äãÞÒê ×Àfl,ÞÒÜÜÀÒ ßãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜÀÒ ãâãÇÒÜÜãâêÛ äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ Û â,ãÇãÜÀi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ êëäØ, ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi äãÑ,ãÞflê âéãßëÞÛã,êÈ ,,ÛäãêÒêÛ~ÒâÝÛØ ,ãÞ^ÛãÜÜÀØ â^ÒÜÛØ ãÜã,,ã ÛÑ ,ãÑßãÚÜÀi äëêÒØ äÒÒiã ßÞÒÝãäÛêÛi ãê Ý,ëäÒÞÈÜã,,ã äÒÒßÒÒÜÛfl äã ê,Òãßë âëÇâêêë Ý ÝêÛ,Üãßë äãÞÒêë. ÙÞ,ÜÀÒ âãÇÀêÛfl , êãß â^ÒÜÛÛ, ÝÝ ÇÀÞã äãÝÑÜã ,À?Ò, ãÞÚÜÀ ÇÀêÈ â,flÑÜÀ âã âßÒÜãØ ÞãÝãßãêãÜÀi äê^ÛØ, âãäã,ãÚ,?ÒØâfl äÒÒiããß ÇãêÀ ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ ÛÑ äâ,,ÛêêÞÈÜãØ äÞãâÝãâêÛ ,ã éãÜêÞÈÜë. ÷ Ü? ,Ñ,,Þfl, ÛßÒÜÜã ?ÒâêãÝÀÞÀ ê ãÜë ÛÑ ä,ãäããÇÜÀi äãâÝÑãÝ Ý äãÜÛßÜÛ ÝãÞã,,ã-ßãéãÞã,,Û~ÒâÝÛi âãÇÀêÛØ, ãêÝÀ,?Ûi äëêÈ Ý äãfl,ÞÒÜÛ ÝêÛ,Üã,,ã äãÞÒê. × ãêÞÛ~ÛÒ ãê ßÞÒÝãäÛêÛi, ,ÀÜëÚÒÜÜÀi ,Òßfl ãê ,ÒßÒÜÛ ÝÇÝêÈâfl äã âê,ãÞß , ÝãÜÀ, ~êãÇÀ ÞÒÒ äÒÒßÒêÈâfl, ,,Þ,ÜÀß ãÇÑãß, äã ,Òê,flß, Þfl ?ÒâêãÝÀÞã, äãÒß äã âê,ãÞß ãêÜãâÛêÒÞÈÜã ÇãÞÈ?ã,,ã ÛßÒê fl,ÞflÒêâfl âã,Ò?ÒÜÜã ÜÒãêÒßÞÒßãØ âäÒ^ÛÞÛÑÛã,ÜÜãØ ~âêÈ ÞãÝãßã^ÛÛ, äÛ ÝãêããØ äãÒßÀ ~ÒÒëêâfl â äÞÜÛã,ÜÛÒß â ÜÒÛÑÇÒÚÜãØ äãêÒÒØ ,ÀâãêÀ (Lim, 2007). ðßÒÜÜã â êÛß ãÇâêãflêÒÞÈâê,ãß â,flÑÜÀ ââßãêÒÜÜÀÒ ,À?Ò ÝÞ~Ò,ÀÒ
ñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó êãß 88 < 5 2009

ßãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜÀÒ äÒÒâêãØÝÛ, ãÇÒâäÒ~Û,?ÛÒ äÒÒãÛÒÜê^Û äÒÒÜÛi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ ÛÑ äâ,,ÛêêÞÈÜãØ äÞãâÝãâêÛ ,ã éãÜêÞÈÜë. úâäÞâê,?ÛâÈ Ü ,ÒêÛÝÞÈÜãØ äã,ÒiÜãâêÛ, ?ÒâêãÝÀÞ ÑÝÒäÞflÒêâfl Ü ÜÒØ â äãßãÈ ÝëäÜÀi Ý~Ýã,êÀi Ýã,,êÒØ, ,ÒÜ~Ûi ÞÛÜÜÀÒ äÞÈ^À äÒÒÜÛi Þä. øÛ êãß êãÞ~Ýã,ÀÒ ÑÜÛÒ ÞäÀ ãâêêâfl äã êÒÞãß Û ãÇÒâäÒ~Û,ê äÀÚÝÛ ,ãÞÈ âê,ãÞ, ãêêÞÝÛ,ÜÛÒ äÒÒ äÞÜÛã,ÜÛÒß Û ë~âê,ëê , ßãêÛÑ^ÛÛ äÛ äãâÝÒ. ýÝfl âäÒ^ÛÞÛÑ^Ûfl äãâêÒäÒÜÜã äÝêÛ~ÒâÝÛ ÛâÝÞ~ÛÞ ÛÑ âÒÜÞ ,Û,,êÒÞÈÜãØ ÝêÛ,ÜãâêÛ êÛi ÚÛ,ãêÜÀi ÜÑÒßÜë ÞãÝãßã^Û Û äÒÒßÒÒÜÛÒ äã ,,ãÛÑãÜêÞÈÜÀß ,Òê,flß â ÑßÒÒÜÛÒß ^ÒÜê êflÚÒâêÛ ,À?Ò ãäãÀ. ×ãÑßãÚÜã, ÛßÒÜÜã âäãâãÇÜãâêÈ Ý ÞêÒÞÈÜãßë Ñ,ÒÒÜÛ ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ, ãêÝÀÞ Þfl ÜÛi ?ÛãÝÛÒ äÒâäÒÝêÛ,À Þfl âäÒ^ÛÞÛÑ^ÛÛ Ý äÞÜÛã,ÜÛ. × ÒÑëÞÈêêÒ ?ÒâêãÝÀÞÀ äÛãÇÒÞÛ âßë ÇãÞÈ?ë âÒÛ ßÞÒÝãäÛêÛi ãêÜãâÛêÒÞÈÜë äÞãÈ ÞÒêêÒÞÈÜãØ äÒÒäãÜÝÛ Û ßã,,ëê, äÞÜÛëfl, äÒããÞÒ,êÈ ââêãflÜÛfl ÇãÞÒÒ 130 ß (Nowak, 1999). ×ÒãflêÜã, âê,ãÞÀ ÒÒ,ÈÒ, ÛâiãÜã ÇÀÞÛ Þfl ?ÒâêãÝÀÞã, ÜÒ êãÞÈÝã âãâê,ÜãØ ~âêÈ ß?ëêã, äÒÒ,ÛÚÒÜÛfl, Üã Û êëÜããâêëäÜÀß Þfl iÛÜÛÝã, ßÒâêãß, ,,Ò ÚÛ,ãêÜãÒ äã,ãÛÞã ÜÒÝêÛ,Üë ~âêÈ âëêã~Üã,,ã ^ÛÝÞ. ùÜ äÛiãÛÞâÈ Û äÛiãÛêâfl Ü ÜÒ,ÜãÒ ,Òßfl. × â,flÑÛ â êÛß ,äãÞÜÒ äãÜflêÜã äÒ,Û~ÜãÒ ÝßëéÞflÚÜãÒ ÑÜ~ÒÜÛÒ äãfl,ÞflÛiâfl âÝÞãÝ ÝãÚÛ, ãÝÜêã,À,Ûi êÒÞã ÚÛ,ãêÜã,,ã. ÔÜÞã,,Û~ÜÀÒ äÛÒßÀ ßâÝÛã,ÝÛ ÜÒÒÝã ,ãÑÜÛÝÞÛ âÒÛ äãÑ,ãÜã~ÜÀi, äã,ãflÛi ÑÜ~ÛêÒÞÈÜë ~âêÈ ,ÒßÒÜÛ âäÞâê,?ÛâÈ Ü ÝãÒ ÒÒ,ÈÒ,. ü ?ÒâêãÝÀÞã, ßâÝÛã,ã~ÜÀß ééÒÝêãß ãÇÞÒê ÜÒ êãÞÈÝã ÒÞÈÒé âÝÞÝÛ, "âÝÀ,ÛØ" ÝãÜêëÀ êÒÞ, Üã Û ÒÒ ÛâëÜãÝ, âãâêãflÛØ ÛÑ âÒã,êã-Çëã,,ã éãÜ â flÝÛßÛ ÇÒÞÀßÛ Ñ,ãßÛ, ÛßÛêÛëÛßÛ äflêÜ âãÞÜÒ~Üã,,ã â,Òê (Ûâ. 7Ç). ýÝÛß ãÇÑãß, ÚÛ,ãêÜãÒ ,ãâäÛÜÛßÒêâfl ÜÇÞêÒÞÒß ÝÝ ÒâêÒâê,ÒÜÜÀØ Üãâê Ü âê,ãÞÒ. øãâÞÒëÛØ ãêÇã, Üä,ÞÒÜÜÀØ Ü ë,ÒÞÛ~ÒÜÛÒ äÞãÛ âÝÞÝÛ, äÒ,êÛÞ ÒÒ , ééÒÝêÛ,Üë ÜÒâëë äã,ÒiÜãâêÈ , ääêÒ äÞÜÛã,ÜÛfl, iãêfl ßâÝÛã,ã~Üfl éëÜÝ^Ûfl äÒÒäãÜÝÛ Û âÒ,,ãÜfl Û,,Òê , ÚÛÑÜÛ ?ÒâêãÝÀÞã, âëÒâê,ÒÜÜë ãÞÈ. õãÚÜã äÒäãÞãÚÛêÈ, ~êã ë äÒÝã, ëÝãÝÀÞÀi äÒÒiã äÒÒÜÛi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ ÛÑ äâ,,ÛêêÞÈÜãØ äÞãâÝãâêÛ ,ã éãÜêÞÈÜë, âãäã,ãÚÛØâfl ãêßÒ~ÒÜÜÀßÛ ,À?Ò ÝÛÜÞÈÜÀßÛ ßãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜÀßÛ äÒãÇÑã,ÜÛflßÛ, ßã,, ÇÀêÈ â,flÑÜ â ÝãÞã,,Û~ÒâÝÛßÛ ëâÞã,ÛflßÛ, , ãäÒÒÞÒÜÜãØ ßÒÒ ÜÞã,,Û~ÜÀßÛ êÒß, , ÝãêãÀi ÚÛ,ëê ?ÒâêãÝÀÞÀ. ðßÒÒêâfl , ,Ûë, ~êã Þfl ãêÜãâÛêÒÞÈÜã ßÒÞÝÛi äÒÝã, ÞÒêë~Ûi ßÀ?ÒØ êÝë ÚÒ äã,ÒiÜãâêÈ Þfl âäÞâêÀ,ÜÛfl Û ÞÑÜÛfl, ÝÝ âê,ãÞÀ Þfl ?ÒâêãÝÀÞã,, äÒãâê,ÞflÞÛ âÝÒÞÒêÜÀÒ ,Òê,Û ÝãÜ ÒÒ,ÈÒ,. ?êã


586

øÜêÛÜ, ôãÑëÜ

ßã,,Þã äÛ,ÒâêÛ Ý äãfl,ÞÒÜÛ âäãâãÇÜãâêÛ âäãÞ,,êÈ ÝãÜÒ~ÜãâêÛ ,ã éãÜêÞÈÜãØ äÞãâÝãâêÛ, ~êã fl,ÞflÒêâfl ÜÒãÇiãÛßÀß ÝÞ~Ò,Àß äÒãÇÑã,ÜÛÒß, ãêÝÀ,?Ûß äÒÝß ëÝãÝÀÞÀi äÒâäÒÝêÛ,À Þfl äê^ÛØ, â,flÑÜÜÀi â äãÞÒêãß. ÷iãflâÈ , ãÝëÚÒÜÛÛ ,Òê,ÒØ, äÒÝÛ ÞÒêë~Ûi ßÀ?ÒØ ßã,,ÞÛ ÛâäãÞÈÑã,êÈ Ýã,,êÛ ÞÛÜÜÀi äÞÈ^Ò, Þfl â,ãÒ,,ã ã ÇiÛ^ÛÛ, äÒëâßêÛ,ÒØ ,ÀâãÝë âêÒäÒÜÈ â,ãÇãÀ äÒÒÜÛi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ, ãäëâÝÒØ ÚÒ Ûi ÑÜ~ÛêÒÞÈÜãÒ â,ÒÒÜÛÒ Ñ âäÛÜãØ. ûÒÛ âã,ÒßÒÜÜÀi ëÝãÝÀÞÀi ÇãÞÒÒ 150 ,Ûã, (,âÒ äÒâê,ÛêÒÞÛ äããêfl Megachiroptera) ÛßÒê Ýã,,ãêÈ Û Ü ,êããß äÞÈ^Ò, ,ÝÞ~ÒÜÜãß , ÞÒêêÒÞÈÜë äÒÒäãÜÝë. ?êÛ Ýã,,êÛ ÝêÛ,Üã ÛâäãÞÈÑëêâfl, ÜäÛßÒ, éëÝêãflÜÀßÛ ÝÀÞÜßÛ äÛ äÒÒßÒÒÜÛÛ , ÝãÜi ,ã ,Òßfl âÇã äÞãã,. ôÚÒêâfl ,äãÞÜÒ Þã,,Û~ÜÀß äÒäãÞãÚÛêÈ, ~êã ÛâiãÜã ,ãÑÜÛÝ?ÛÒ âÝÞÝÛ, ßã,,ÞÛ Û ë äÒÝã, ÞÒêë~Ûi ßÀ?ÒØ ÛßÒêÈ êÝãÒ ÚÒ ßâÝÛã,ã~ÜãÒ ÑÜ~ÒÜÛÒ, ÝÝ Û ë ?ÒâêãÝÀÞã,. øÒÒäãÜÝÛ, ,ãÑÜÛÝ?ÛÒ ßÒÚë äÒÒÜÛßÛ äÞÈ^ßÛ, ÜiãflâÈ Ü ÝãÜ^Ò ÞÛÜÜÀi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ, ßã,,ÞÛ âêêÈ ã~ÒÜÈ ééÒÝêÛ,ÜÀßÛ ëÞflßÛ, ëä,ÞflÛßÛ êÒÞãß ÞÛÇã ,ã ,Òßfl â,ãÇãÜã,,ã äÒÜÛfl, ÞÛÇã äÛ äÀÚÝi, ÝãêãÀÒ ÚÛ,ãêÜÀÒ ÛâäãÞÈÑã,ÞÛ Þfl äÒããÞÒÜÛfl äëâêãê ßÒÚë ÝãÜßÛ, âêãÞÈ iÝêÒÜÀi Þfl iÛêÒÝêëÀ ,ÒiÜÛi flëâã, êãäÛ~ÒâÝã,,ã ÞÒâ. øÛ ÜÞÛ~ÛÛ ÞêÒÞÈÜã Ñ,ÒÒÜÜÀi, ÞÛÜÜÀi, ÜÒÞÒÜÜÀi ,ÀâãÝãØ â,ãÇããØ ,ÛÚÒÜÛØ äÒÒÜÛi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ, ÑÝÞ~ÒÜÜÀi ,äãâÞÒâê,ÛÛ , âäÞã?Üë ÝãÚÜë âÝÞÝë, ãâê,Þâfl ,âÒ,,ã ÞÛ?È ãÛÜ ?,, ã âêÜã,ÞÒÜÛfl ÝêÛ,Üã,,ã äãÞÒê. øÛ êãß ãâÜã,Üfl ãÞÈ , ÞãÝãßã^ÛÛ äãâêÒäÒÜÜã äÒÒiãÛÞ Ý äÒÒÜÛß ÝãÜÒ~Üãâêflß, ãÜã,ÒßÒÜÜã ÒÞfl Ûi ,âÒ ßÒÜÒÒ Û ßÒÜÒÒ äÛ,,ãÜÀßÛ Þfl ÞãÝãßã^ÛÛ äã ê,ÒÀß âëÇâêêß. ù~ÒÜÈ ,ÀÑÛêÒÞÈÜã ÛÞÞâêÛëÒê ãÜë ÛÑ äãâÞÒÜÛi âêÛØ âêÜã,ÞÒÜÛfl âã,ÒßÒÜÜã,,ã ãÇÞÛÝ ëÝãÝÀÞÀi ÜÒ,Üã ãäÛâÜÜfl ÞÒêë~fl ßÀ?È ÛÑ ÜÜÒ,,ã ã^ÒÜ Onychonycteris (Simmons et al., 2008). øã ,âÒß ßãéãÞã,,Û~ÒâÝÛß ãâãÇÒÜÜãâêflß ê äÛßÛêÛ,Üfl ÞÒêë~fl ßÀ?È ëÚÒ ÛâäãÞÈÑã,Þ ÝêÛ,ÜÀØ äãÞÒê, äÛ Ýãêããß ,ÑßiÛ ÝÀÞÈÒ, ~ÒÒã,ÞÛâÈ â äÞÜÛã,ÜÛÒß. ñÜÛÒ ÝãÜÒ~ÜãâêÛ ÇÀÞÛ ÒÒ ãêÜãâÛêÒÞÈÜã ÞÛÜÜÀßÛ. ×ÒãflêÜã, êÛ ÚÛ,ãêÜÀÒ ÒÒ ÇÀÞÛ âäãâãÇÜÀ ÛâäãÞÈÑã,êÈ ,âÒ ÝãÜÒ~ÜãâêÛ äÛ äÒÒ,ÛÚÒÜÛÛ , ÝãÜi. ñßÒ~êÒÞÈÜã êã ãÇâêãflêÒÞÈâê,ã, ~êã ë Onychonycteris ,âÒ äÞÈ^À äÒÒÜÛi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ ÇÀÞÛ âÜÇÚÒÜÀ iãã?ã Ñ,ÛêÀßÛ Ýã,,êflßÛ, ãâãÇÒÜÜã ÝëäÜÀßÛ Ü I-III äÞÈ^i. åÛêÛëÒßÀÒ ,êãÀ äÛiãflê Ý ,À,ãë, ~êã Ýã,,êÛ Ü III-V äÞÈ^i ë ÞÒêë~Ûi ßÀ?ÒØ Ûâ~ÒÑÞÛ ÑÜ~ÛêÒÞÈÜã äãÑÚÒ äÒÒiã Ý ÝêÛ,Üãßë äãÞÒêë. ýã~Üã êÝ ÚÒ, äã Ûi ßÜÒÜÛ, ÑÜ~ÛêÒÞÈÜã äãÑÚÒ äãfl,ÛÞâÈ iãÞãÝ^Ûfl, ëßÒÜÈ?ÛÞâÈ ,ßÒâêÒ â ëÝãã~ÒÜÛÒß ÑÜÛi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ Û i,ãâê äÞãÈ ëãäê,,Ûëß, ÝãêãÀØ Û,,Þ ,ÚÜë ãÞÈ äÛ äÞÜÛëÒß äã-

ÞÒêÒ, äÒÛßëÒâê,ÒÜÜã ÛâäãÞÈÑã,,?Ûßâfl äÛßÛêÛ,ÜÀßÛ ÞÒêë~ÛßÛ ßÀ?ßÛ. ü~âêÛÒ ÑÜÛi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ ë âã,ÒßÒÜÜÀi ÞÒêë~Ûi ßÀ?ÒØ äÝêÛ~ÒâÝÛ â,ÒÞãâÈ ÞÛ?È Ý ,ÀäãÞÜÒÜÛ ãÞÛ ÝÝâ Þfl ÑÜÒØ ~âêÛ äÒÒäãÜÝÛ Û âÒâê, Þfl äã,Ò?Û,ÜÛfl ÚÛ,ãêÜã,,ã ,ÜÛÑ ,,ãÞã,ãØ. ùÜÝã äÒ,ÀØ äÞÒ^ äÒÒÜÛi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ ë ,âÒi âã,ÒßÒÜÜÀi ëÝãÝÀÞÀi âãiÜflÒê âÞÒÀ äê^ÛÛ Ý äã,Ò?Û,ÜÛ Ü ,Òê,fli Û ÛâäãÞÈÑëÒêâfl ÜÒÝãêãÀßÛ âã,ÒßÒÜÜÀßÛ ëÝãÝÀÞÀßÛ Þfl êãØ ^ÒÞÛ. æâêÒâê,ÒÜÜã, äÒÞãÚÒÜÜÀØ ÜßÛ ,ÛÜê â^ÒÜÛfl éãßÛã,ÜÛfl äãÞÒê ÒÒ ã~ÒÜÈ ÞÒÝ ãê ëã,ÞÒê,ãÛêÒÞÈÜãØ äãÞÜãêÀ, Üã, Ü Ü? ,Ñ,,Þfl, ãÜ ÜÒäãêÛ,ãÒ~Û,ã Û ä,ãäããÇÜã ÛÜêÒäÒêÛëÒê ÛÑ,ÒâêÜÀÒ Ü âÒ,,ãÜfl?ÜÛØ ÒÜÈ âäÒ^ÛéÛ~ÒâÝÛÒ ßãéã-éëÜÝ^ÛãÜÞÈÜÀÒ ãâãÇÒÜÜãâêÛ ÞÒêêÒÞÈÜã,,ã ääê ?ÒâêãÝÀÞã, Û ëÝãÝÀÞÀi , â,flÑÛ â ÛâêãÛÒØ âêÜã,ÞÒÜÛfl Ûi ÞãÝãßã^ÛÛ. ñÔôó??æ÷ðæ ûã,ÒßÒÜÜÀÒ âäÒ^ÛÞÛÑ^ÛÛ ëÝãÝÀÞÀi Û ?ÒâêãÝÀÞã, fl,Þflêâfl ÒÑëÞÈêêãß Ñ,ÛêÛfl ÑÞÛ~ÜÀi ,ãÞ^ÛãÜÜÀi ÞÛÜÛØ. ùÜÝã ãÇÜãâêÈ ÜÒÝãêãÀi ãâãÇÒÜÜãâêÒØ ÝãÜâêëÝ^ÛÛ äÞÒ~Ò,ã,,ã äãflâ Û äãâêÜã,ÝÛ äÒÒÜÛi ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ äãÑ,ãÞflê äÒäãÞ,,êÈ , ÛâêãÛ~ÒâÝãß äã?Þãß êÛi ,,ëää ÜÞÛ~ÛÒ âiãÚÛi ,ãÞ^ÛãÜÜÀi êäã,, â,flÑÜÜÀi â äÒÒßÒÒÜÛÒß äã ,ÒêÛÝÞÈÜÀß âê,ãÞß ÇãÞÈ?ã,,ã ÛßÒê. ×ÀÑ,ÜÜfl êÛß äÒÒãÛÒÜê^Ûfl ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ ßã,,Þ äãâÞëÚÛêÈ äÒäê^ÛÒØ Ý äãâÞÒëÒßë ãâ,ãÒÜÛ ÝêÛ,Üã,,ã äãÞÒê äÒÝßÛ ëÝãÝÀÞÀi. ÕóÔÙùáÔú÷ùûýð Ô,êãÀ ,ÀÚê ,,ÞëÇãÝë ÇÞ,,ãÜãâêÈ úãââÛØâÝã-×ÈÒêÜßâÝãßë êãäÛ~ÒâÝãßë ^ÒÜêë úÔ÷, ñããÞã,,Û~ÒâÝãßë ßëÑÒ õÙü Û õëÑÒ ÇÛãÑÜããÇÑÛfl Ûß. úééÞÑ (ûÛÜ,,äë) Ñ äÒãâê,ÞÒÜÛÒ ßêÒÛÞã,, ÛâäãÞÈÑã,ÜÜÀi , ÜÜãØ ÇãêÒ. õÀ ÇÞ,,ãÜÀ Ñ äãßãÈ Ü?Ûß ÝãÞÞÒ,,ß, ãÝÑÀ,,?Ûß âãÒØâê,ÛÒ Ü ÑÞÛ~ÜÀi êäi ÇãêÀ: þ. ?. áÑÒÚÛÜâÝãßë, Ô. ÷. ôëÑÜÒ^ã,ë, æ. ó. ?iãÜêã,ë, ÷. óÛßë, ð. Ô. ôãÞßÜã,âÝãßë, æ. Ù. øãêäã,ãØ Û û. ×. ôëâÝãäë. úÇãê ,ÀäãÞÜÒÜ äÛ äãÒÚÝÒ úþþð (0604-49575Ô) Û äãÒÝê ú÷ø (2.1.1.7167 "ÕÛãÞã,,Û~ÒâÝãÒ ÑÜããÇÑÛÒ: âêëÝêë, ëâêãØ~Û,ãâêÈ, ,ãÞ^Ûfl"). ûøðûùô óðýæúÔýüú?
Ùëêã,ãØ ÷.÷., áÑÒÚÛÜâÝÛØ þ.?., 1992. øÝêÛ~ÒâÝfl ÑããêãßÛfl äãÑ,ãÜã~ÜÀi. øêÛ^À Û ßÞÒÝãäÛêÛÒ. õ.: ×Àâ?fl ?ÝãÞ. 414 â.
ñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó êãß 88 < 5 2009


õùúþù-þü÷ôåðù÷Ôó?÷?æ øúæáøùû?óôð ×ùñ÷ðô÷ù×æ÷ð? øùóæýÔ ôã,êëÜ õ.þ., 1978. Ôääê ÞãÝãßã^ÛÛ ëÝãÝÀÞÀi. ôÛÒ,: ÷ëÝã, ëßÝ. 230 â. ôëÑÜÒ^ã, Ô.÷., 1999. øÞÜÀ âêãÒÜÛfl ÝãÜÒ~ÜãâêÒØ Û ,ãÞ^Ûfl êÒiÜÛÝÛ ÇÒ,, ë êÒêäã // ñããÞ. ÛââÞÒã,ÜÛfl. < 3. 94 â. ø,ÞÛÜã, ð.?., 2006. ûÛâêÒßêÛÝ âã,ÒßÒÜÜÀi ßÞÒÝãäÛêÛi. õ.: ðÑ-,ã õÙü. 291 â. øÜêÛÜ ô.ô., 1980. øãÛâiãÚÒÜÛÒ äãÞÒê ëÝãÝÀÞÀi // úëÝãÝÀÞÀÒ. õ.: ÷ëÝ. û. 276-286. øãäã, ð.?., 2003. ñ,,Ý êÒãÛÛ ,ãÞ^ÛÛ - äãÛâiãÚÒÜÛÒ ëÝãÝÀÞÀi // × êÒÜÛ ,ÛÜÛÑß. ÔÞÈêÒÜêÛ,ÜÀÒ êÒãÛÛ ,ãÞ^ÛÛ , XX ,ÒÝÒ. ûøÇ.: ?âÜÀØ ÒÜÈ. û. 158-175. Altringham J.D., 1998. Bats. Biology and behaviour. Oxford: Oxford Univ. Press. 262 p. Fenton M.B., 1984. Echolocation: implications for the ecology and evolution of bats // Quarterly Review of Biology. V. 59. P. 33-53. George R.M., 1977. The limb musculature of the Tupaiidae // Primates. V. 18. < 1. P. 1-34. Grasse P.P., 1955. Ordre des Dermopteres // Traite de Zoologie. T. XVII. Fasc. 2. P. 1713-1728. Gunnell G.F., Simmons N.B., 2005. Fossil evidence and the origin of bats // J. Mamm. Evol. V. 12. < 1/2. P. 209-246. Hill J. E., Smith J.D., 1992. Bats, a natural history. Austin: Univ. of Texas Press. 243 p. Jenkins F.A., 1974. Tree shrew locomotion and the origins of primate arborealism // Primate locomotion. N.Y.: Academic Press. P. 85-116. Jepsen G.L., 1970. Bat origins and evolution // Biology of bats. V. 1. P. 1-64. Le Gros Clark W.E., 1926. On the anatomy of the pen-tailed tree-shrew (Ptilocercus lowii) // Proc. Zool. Soc. Lond. Part 3. P. 1179-1309. Lim N., 2007. Colugo. The flying lemur of South-east Asia. Singapor: Draco Publ. 78 p. Norberg U.M., 1972. Functional osteology and myology of the wing of the dog-faced bat Rousettus aegyptiacus (E. Geoffroy) (Mammalia, Chiroptera) // Z. Morph. Tiere, V. 73. < 1. P. 1-44. - 1985. Evolution of verte-

587

brate flight: an aerodynamic model for the transition from gliding to active flight // Am. Nat. V. 126. P. 303-327. Novacek M.J., 1986. The skull of leptictid insectivorans and the higher-level classification of eutherian mammals // Bul. Amer. Museum Nat. Hist. V. 183. < 1. P. 1-112. Nowak R.M., 1999. Walker's mammals of the world. Baltimore: Johns Hopkins Univ. Press. 1732 p. Padian K., 1985. The origins and aerodynamics of flight in extinct vertebrates // Palaeontology. V. 28. Part 3. P. 413-433. - 1987. A comparative phylogenetic and functional approach to the origin of vertebrate flight // Recent advances in the study of bats. Cambridge: Cambridge Univ. Press. P. 3-22. Pirlot P., 1977. Wing design and the origin of bats // Major Patterns in Vertebrate Evolution. P. 375-410. Rayner J.M.V., 1988. The evolution of vertebrate flight // Biol. J. Linn. Soc. V. 34. P. 269-287. Sargis E.J., 2001. The grasping behaviour, locomotion and substrate use of the tree-shrews Tupaia minor and T. tana (Mammalia, Scandentia) // J. Zool. Lond. V. 253. P. 485-490. - 2002. Functional morphology of the forelimbs of tupaiids (Mammalia, Scandentia) and its phylogenetic implications // J. Morphol. V. 253. P. 10-42. - 2004. New view on tree-shrews: the role of tupaiids in primate supraordinal relationships // Evol. Anthrop. V. 13. P. 56-66. Scholey K., 1986. The evolution of flight in bats // Bat flightFledermausflug. Biona. Report 5. P. 1-12. Simmons N.B., Seymour K.L., Habersetzer J., Gunnell G.F., 2008. Primitive Early Eocene bat from Wyoming and the evolution of flight and echolocation // Nature. V. 451. < 14. P. 818-822. Speakman J.R., 1999. The evolution of flight and echolocation in pre-bats: an evaluation of the energetics of reach hunting // Acta chiropterologica. V. 1. < 1. P. 3-15. Vaughan T.A., 1959. Functional morphology of three bats: Eumops, Myotis, Macrotus // Univ. of Kansas Publ. Mus. Nat. Hist. V. 12. < 1. P. 1-153. - 1966. Morphology and flight characteristics of Molossid bats // J. Mamm. V. 47. < 2. P. 249-260. - 1970. The muscular system // Biology of bats. V. 1. N.Y.-L.: Academic Press. P. 139-194.

MORPHOFUNCTIONAL BACKGROUND OF FLIGHT ORIGIN IN MAMMALS
A. A. Panyutina, L. P. Korzun
Faculty of Biology, Moscow State University, Moscow 119992, Russia e-mail: myotis@mail.ru, korzoun@nm.ru Key features of pectoral girdle and forelimbs in flying lemurs and bats are foremost associated with locomotion characteristics (requiring lateral moving of limbs apart) of these animals. Apart from tree-shrews, flying lemurs and bats scapula have been translocated to the dorsal side and are located in the horizontal position; their mobility pattern has been changed significantly. A new evolutionary ecomorphological scenario is proposed. The scenario describes a probable process of the continuous transformation of typical parasagittal forelimb of bat ancestor. In the course of this transformation, forelimb passes through stages of adaptation to moving of animals on tree trunks of large diameter and to in-canopy locomotion. Though bats and flying lemurs belong to different evolutionary branches, they have possibly passed through a similar evolutionary stage associated with the adaptation to locomotion on large vertical tree trunks on a way to modern specializations.
ñùùóùÙð?æûôðò ìüú÷Ôó êãß 88 < 5 2009