eso1202pl — Komunikat organizacji

ESO �wi�tuje 50 lat osi�gania nowych granic w astronomii

5 stycznia 2012

W roku 2012 mija 50. rocznica Europejskiego Obserwatorium Po�udniowego (ESO), wiod�cej na �wiecie mi�dzyrz�dowej organizacji astronomicznej. Rocznicowy rok jest okazj� do spojrzenia na histori� ESO i �wi�towania jego naukowych technologicznych osi�gni��, a tak�e do spojrzenia w przysz�o�� na kolejne ambitne projekty. ESO planuje kilka ciekawych wydarze� na ten rok.

5 pa�dziernika 1962 roku przedstawiciele pi�ciu europejskich kraj��w ��� Belgii, Francji, Niemiec, Holandii i Szwecji [1] ��� podpisali w Pary�u Konwencj� ESO. Podpisy te oznacza�y formalne zobowi�zanie ustanowienia Europejskiej Organizacji do Bada� Astronomicznych na P���kuli Po�udniowej, dzisiaj powszechnie zwanej Europejskim Obserwatorium Po�udniowym.

���50. rocznica ESO nadchodzi w �rodku najbardziej ciekawego okresu dla europejskiej i �wiatowej astronomii naziemnej. ESO przesz�o d�ug� drog� od swojego powstania w 1962 roku. Pi��dziesi�t lat p���niej, czyli obecnie, organizacja jest liderem w astronomicznej spo�eczno�ci naukowej jako najbardziej produktywne astronomiczne obserwatorium na �wiecie.��� m��wi Tim de Zeeuw, Dyrektor Generalny ESO.

Pierwsze obserwatorium ESO zosta�o wybudowane na La Silla, wysokiej na 2400 m n.p.m. g��rze, 600 km na p���noc od Santiago de Chile. Obserwatorium La Silla jest wyposa�one w kilka teleskop��w optycznych ze zwierciad�ami o �rednicach do 3,6 metra. W�r��d nich znajduje si� Teleskop Nowej Technologii (NTT), kt��ry stanowi� prze�om w in�ynierii i projektowaniu teleskop��w i by� pierwszym na �wiecie, kt��ry posiada� komputerowo kontrolowane zwierciad�o g���wne z optyk� aktywn�. Technologi� t� opracowano w ESO, a obecnie jest stosowana w wi�kszo�ci najwi�kszych na �wiecie teleskop��w. Z kolei 3,6-metrowy Teleskop ESO jest domem najskuteczniejszego na �wiecie �owcy planet pozas�onecznych, HARPS.

Druga lokalizacj� ustanowion� przez ESO by�o Obserwatorium Paranal, dom sieci Bardzo Du�ego Teleskopu (VLT). Operacje naukowe rozpocz��y si� w 1999 roku, a dzisiaj VLT jest flagowym instrumentem europejskiej astronomii i wraz z Interferometrem VLT (VLTI) jedynym regularnie u�ytkowanym wielkim teleskopem interferometrycznym na �wiecie. W Paranal pracuje tak�e teleskop VISTA, kt��ry operuje w podczerwieni i jest najwi�kszym na �wiecie teleskopem do przegl�d��w nieba, podczas gdy Teleskop Przegl�dowy VLT (VST) jest najwi�kszym teleskopem przeznaczonym do wykonywania przegl�d��w nieba wy��cznie w �wietle widzialnym.

Na p�askowy�u Chajnantor w p���nocnym Chile, wsp��lnie z partnerami z Ameryki P���nocnej i Azji Wschodniej, ESO buduje rewolucyjny teleskop astronomiczny ��� ALMA, Atacama Large Millimeter/submillimeter Array, najwi�kszy istniej�cy projekt astronomiczny. ALMA b�dzie pojedynczym teleskopem z�o�onym z 66 bardzo precyzyjnych anten, kt��re b�d� bada� bloki budulcowe gwiazd, system��w planetarnych, galaktyk i samego �ycia. Konstrukcja ALMA zostanie uko�czona w 2013 roku, ale wczesne obserwacje naukowe za pomoc� cz��ciowej sieci rozpocz��y si� w 2011 roku. (eso1137).

ESO planuje obecnie teleskop optyczno-podczerwony klasy 40 metr��w, Ogromnie Wielki Teleskop Europejski (E-ELT), kt��ry stanie si� ���najwi�kszym okiem �wiata na niebo���. Wraz z rozpocz�ciem pracy na pocz�tku kolejnej dekady E-ELT zmierzy si� z najwi�kszymi wyzwaniami naukowymi naszych czas��w (eso1150).

Na rok 2012 planowane s� r���ne wydarzenia i publiczne inicjatywy. ESO pragnie zaprosi� wszystkich do wzi�cia udzia�u w obchodach, poprzez udzia� w ju� zaplanowanych wydarzeniach, jak i aktywne inicjowanych kolejnych imprez.

������ W dniach 3���7 wrze�nia 2012 r. siedziba ESO b�dzie go�ci� sympozjum naukowe na temat planet pozas�onecznych, Uk�adu S�onecznego, formowania si� gwiazd i ewolucji gwiazdowej, kosmologii oraz innych zagadnie�.
������ W dniu rocznicy, 5 pa�dziernika 2012 r., ESO zorganizuje skoordynowane imprezy publiczne w 15 krajach cz�onkowskich. Przy pomocy Sieci Popularyzacji Nauki ESO oraz Organizacji Partnerskich w Popularyzacji, wydarzenia te b�d� doskona�ym sposobem na kontakt spo�eczno�ci na poziomie krajowym ze spo�eczno�ci� astronomiczn� ESO i jej zapieraj�cymi dech w piersiach obserwatoriami w Chile.
������ 11 pa�dziernika 2012 r., Dyrektor Generalny ESO, profesor Tim de Zeeuw, oraz Prezydent Rady, profesor Xavier Barcons, zaprosz� Ministr��w z Kraj��w Cz�onkowskich i z Chile, Rad� ESO, przedstawicieli komitet��w ESO, by�ych Dyrektor��w Generalnych ESO, uznanych astronom��w i inne osoby, kt��re odgrywa�y kluczowe role w ESO, na rocznicow� gal�, kt��ra b�dzie mia�a miejsce w Monachium.
������ W trakcie roku w wybranych miejscach w Krajach Cz�onkowskich b�dzie pokazywana wystawa rocznicowa. Zainteresowane instytucje mog� aplikowa� o goszczenie wystawy kontaktuj�c si� na poni�ej podane adresy.
������ W dniu rocznicy opublikowany zostanie film dokumentalny, razem z ilustrowanym wydawnictwem podsumowuj�cym. Film zostanie tak�e opublikowany w ramach serii podcast��w ESOcast. Ksi��ka Adriaana Blaauwa ���Wczesna historia ESO��� (���ESO���s Early History���), b�dzie kontynuowana kolejn� ksi��k� historyczn� napisan� przez Clausa Madsena, aby uzupe�ni� 50 lat historii ESO.
������ Pierwsze Zdj�cie Tygodnia (Picture of the Week) w ka�dym miesi�cu 2012 roku b�dzie dotyczy� specjalnej tematyki Kiedy� i teraz, prezentuj�c lokalizacje ESO tak jak wygl�da�y w przesz�o�ci i jak prezentuj� si� dzisiaj.
������ Dla tych, kt��rzy byli �wiadkami historycznej podr���y ESO od wewn�trz, zar��wno jako pracownicy, jak i po prostu jako odwiedzaj�cy nasze obserwatoria, poszerzyli�my grup� Flickr Twoje Zdj�cia ESO (Your ESO Pictures), na kt��rej mo�na zamieszcza� historyczne zdj�cia. Prosimy o podzielenie si� swoimi fotograficznymi wspomnieniami na temat ESO ze wszystkimi, umieszczaj�c te ���poczt��wki z przesz�o�ci��� na wspomnianej grupie (ann12001).
������ Aby zaznaczy� rocznic�, przygotowano tak�e kilka pami�tkowych gad�et��w w ESOshop.
������ Mo�na te� wys�a� rocznicowe wiadomo�ci do ESO na Facebookowej Stronie ESO lub na Twitterze @ESO�za pomoc� hashtagu #ESO50years.

���Czekam na kolejne 50 lat ESO, kt��re z pewno�ci� b�dzie stanowi� prze�omow� nauk� wykraczaj�c� poza nasz� wyobra�ni�, dzi�ki VLT, VLTI, ALMA oraz E-ELT i przysz�ych flagowych projektach. To dzi�ki oddaniu, pasji i profesjonalizmowi pracownik��w ESO, organizacja jest dzisiaj wiod�c� w naziemnej astronomii. Szcz��liwej 50. rocznicy dla ka�dego!��� �yczy Tim de Zeeuw.

Uwagi

[1] �ci�lej m��wi�c by�o sze�� kraj��w, poniewa� Wielka Brytania tak�e podpisa�a konwencj�. Kraj ten jednak potem zrezygnowa� i przyst�pi� do ESO w rok 2002 jako 10. Kraj Cz�onkowski.

Wi�cej informacji

W roku 2012 mija 50. rocznica utworzenia Europejskiego Obserwatorium Po�udniowego (ESO). ESO jest wiod�c� mi�dzyrz�dow� organizacj� astronomiczn� w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na �wiecie. Jest wspierane przez 15 kraj��w: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz W�ochy. ESO prowadzi ambitne programy dotycz�ce projektowania, konstrukcji i u�ytkowania silnych naziemnych instrument��w obserwacyjnych, pozwalaj�c astronomom na dokonywanie znacz�cych odkry� naukowych. ESO odgrywa wiod�c� rol� w promowaniu i organizowaniu wsp���pracy w badaniach astronomicznych. ESO zarz�dza trzema unikalnymi, �wiatowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Du�y Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na �wiecie astronomiczne obserwatorium w �wietle widzialnym oraz dwa teleskopy do przegl�d��w. VISTA pracuje w podczerwieni i jest najwi�kszym na �wiecie instrumentem do przegl�d��w nieba, natomiast VLT Survey Telescope to najwi�kszy teleskop dedykowany przegl�dom nieba wy��cznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, najwi�kszego istniej�cego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), kt��ry stanie si� ���najwi�kszym okiem �wiata na niebo���.

Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) jest mi�dzynarodowym urz�dzeniem astronomicznym, kt��re powstaje w partnerstwie pomi�dzy Europ�, Ameryk� P���nocn� i Azj� Wschodnia, we wsp���pracy z Chile. ALMA jest finansowana w Europie przez Europejskie obserwatorium Po�udniowe (ESO), w Ameryce P���nocnej przez U.S. National Science Foundation (NSF), we wsp���pracy z National Research Council of Canada (NRC) oraz National Science Council of Taiwan (NSC), a w Azji Wschodniej przez National Institutes of Natural Sciences (NINS), we wsp���pracy z Academia Sinica na Tajwanie. Konstrukcja i operowanie ALMA w imieniu Europy jest kierowane przez ESO, w imieniu Ameryki P���nocnej przez National Radio Astronomy Observatory (NRAO), zarz�dzane przez Associated Universities, Inc. (AUI), a w imieniu Azji Wschodniej przez National Astronomical Observatory of Japan (NAOJ). Joint ALMA Obsservatory (JAO) umo�liwia wsp��lne kierowanie i zarz�dzanie konstrukcj�, testowaniem i operowaniem ALMA.

Linki

• Witryna 50. rocznicy ESO
• O� czasu dla ESO
• Naukowe sympozjum z okazji 50. rocznicy ESO
• Gad�ety z okazji 50. rocznicy ESO
• Grupa ESO Flickr
• 50. rocznica ESO na Twitterze

Kontakt

Krzysztof Czart
Centrum Astronomii UMK
Toru�, Poland
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Lars Lindberg Christensen
Head, ESO education and Public Outreach Department
Garching, Germany
Tel.: +49-89-3200-6761
Tel. kom.: +49-173-3872-621
E-mail: lars@eso.org

Connect with ESO on social media