Äîêóìåíò âçÿò èç êýøà ïîèñêîâîé ìàøèíû. Àäðåñ îðèãèíàëüíîãî äîêóìåíòà : http://beams.chem.msu.ru/doc/FizKhim6_05LarinLO.pdf Äàòà èçìåíåíèÿ: Tue Jan 18 14:31:02 2005 Äàòà èíäåêñèðîâàíèÿ: Mon Oct 1 20:28:10 2012 Êîäèðîâêà: ISO8859-5

ìüú÷Ôó þðñð?æûôùò ÿðõðð, 2005, êãß 79, < 6, â. 1138-1145

øã~ÛÒ ,ãäãâÀ éÛÑÛ~ÒâÝãØ iÛßÛÛ
üáô 539.192

ÔøøúùôûðõÔåð? ?óæôýúùûýÔýð?æûôùÙù øùýæ÷åðÔóÔ × Ôó?õùþùûþÔýÔÿ
? 2005 ,,. Ô. ×. óÛÜ*, á. ÷. ýëÇÜÛÝã,*, á.ø. ×ÒÝëêÒÒÜ**
*õãâÝã,âÝÛØ ,,ãâëâê,ÒÜÜÀØ ëÜÛ,ÒâÛêÒê Ûß. õ.×. óãßãÜãâã,, iÛßÛ~ÒâÝÛØ éÝëÞÈêÒê **üÜÛ,ÒâÛêÒê ÷ãê-áß, ÕÒÞÈ,,Ûfl, ,,. ÷ß E-mail: NaSGO@yandex.ru
øãâêëäÛÞ , ÒÝ^Û 16.06.2004 ,,.

ùÇâëÚÒÜ ,ãÑßãÚÜãâêÈ ÝãÞÛ~Òâê,ÒÜÜã,,ã ãäÛâÜÛfl ÞÒÝêãâêêÛ~ÒâÝã,,ã äãêÒÜ^ÛÞ , Þßãéãâéêi â âããêÜã?ÒÜÛÒß Al : P = 1 Ü ãâÜã,Ò ÛÑ,ÒâêÜãØ ,,ÒãßÒêÛÛ Û äÒ,ÛêÒÞÈÜã,,ã â~Òê ÞÒÝêãÜÜãØ äÞãêÜãâêÛ Þfl âÛê, ãÇÞÛi ßÞÀß ÑßÒãß ÝÛâêÞÞÛ~ÒâÝãØ fl~ÒØÝÛ. øãÜÞÛÑÛã,ÜÀ ÞÒßÒÜêÀ âiÒßÀ, ÇãÞÒÒ ÝÝëêÜãÒ Ò?ÒÜÛÒ Þfl ÝãêãÀi äãÑ,ãÞÛÞã ÇÀ äã,ÀâÛêÈ êã~ÜãâêÈ ã^ÒÜÝÛ ÞÒÝêãâêêÛ~ÒâÝã,,ã äãêÒÜ^ÛÞ , âÛêi äãÛÑ,ãÞÈÜãØ ,,ÒãßÒêÛÛ Û êã,,ã ÚÒ âßã,,ã iÛßÛ~ÒâÝã,,ã âãâê,. øãÝÑÜã, ~êã ÜÛÇãÞÒÒ ,ÚÜÀß Þfl êÝãØ ã^ÒÜÝÛ fl,ÞflÒêâfl â~Òê ÛäãÞÈÜÀi ßãßÒÜêã, êãßã, ÝÛâÞãã.

úÑ,ÛêÛÒ ÝãßÇÛÜÛã,ÜÜã,,ã Ý,Üêã,ãßÒiÜÛ~ÒâÝã,,ã/ßãÞÒÝëÞflÜã-ßÒiÜÛ~ÒâÝã,,ã (ôõ/õõ) ßÒêã Þfl Ò?ÒÜÛfl Ñ~ ã ,ÑÛßãÒØâê,ÛÛ ßãÞÒÝëÞ ,ÜëêÛ ÝÛâêÞÞã, äãÛâêãØ âêëÝêëÀ, ,ÝÞ~Ûi ÝÜÞÀ Û äãÞãâêÛ, â âßÛß ÝÛâêÞÞãß, äÒäãÞ,,Òê ÜÞÛ~ÛÒ ßÒêãã, ÝÝëêÜãØ ã^ÒÜÝÛ ÞÒÝêãâêêÛ~ÒâÝã,,ã äãêÒÜ^ÛÞ (?øù) ,ÜëêÛ ,ÀÇÜÜã,,ã ^ÒÜêÞÈÜã,,ã ÝÞâêÒ, ,ÝÞ~Ò,,ã ,ÑÛßãÒØâê,ëÛÒ â ÝÛâêÞÞãß ßãÞÒÝëÞÀ Û ââßêÛ,Òßã,,ã Ü ôõ-ëã,ÜÒ [1]. ùÜã ÛÑ ,ãÑßãÚÜÀi Ò?ÒÜÛØ, äÒÞãÚÒÜÜÀi ûãÝÞÈâÝÛß ßÒêã ÝëßßëÞflêÛ,ÜÀi êãßÜÀi ßëÞÈêÛäãÞÈÜÀi ßãßÒÜêã, (AMM) ßÒêã Þfl ÛÑãÞÛã,ÜÜÀi ßãÞÒÝëÞ) â,flÑÜã â äãâêãÒÜÛÒß âÛâêÒßÀ Ôõõ Ü âÒÛÛ ^ÒÜêã,, ,ÝÞ~fl Û ^ÒÜêÀ â,flÑÒØ, â ë~Òêãß ÞÒßÒÜêã, ßêÛ^À äÞãêÜãâêÛ [2]. áÞfl ÝÛâêÞÞã, ÛÜêÒÒâ äÒâê,Þflê âÛâêÒßÀ, ÝãêãÀÒ , âÛÞë ÜÒëäãflã~ÒÜÜã,,ã âäÒÒÞÒÜÛfl êãßã, ãÇÞê ÇãÞÈ?Ûß äÒÛããß Ò?ÒêÝÛ Û Þfl ÝãêãÀi ßêÛ^ äÞãêÜãâêÛ ÜÒ ßãÚÒê ÇÀêÈ ââ~ÛêÜ. øãêãßë â?ÛÒÜÛÒ äãiã [2] Þfl äã,ÒÒÜÛfl â~Òêã, ôõ/õõ-êÛä â äãÛÑ,ãÞÈÜãØ âÛâêÒßãØ, Þfl ÝãêããØ ÛÑ,ÒâêÜ ÞÛ?È ,,ÒãßÒêÛfl, ÜÒ,ãÑßãÚÜã. ×ãÑßãÚÜãâêÛ âêã,,ã,,ã Ò?ÒÜÛfl äÝÒêãß CRYSTAL [3] ÞÒÝã ÜÒ ÛâäãÞÈÑã,ÜÀ , êãß Üä,ÞÒÜÛÛ. ôÝ äãÝÑÜã ÜÒÒ, Ôõõ, ââ~ÛêÜÜÀÒ , ßÝi Ò?ÒÜÛØ â äÒÛãÛ~ÒâÝÛßÛ ëâÞã,ÛflßÛ ßÒêãßÛ ÿêÛ-þãÝ (øÿþ) [4] Û éëÜÝ^ÛãÜÞ äÞãêÜãâêÛ (øþø) [5], ãäëâÝê ääãÝâÛß^Û ãêÜãâÛêÒÞÈÜã äÒÒßÒÜÜãØ, ÞÒÒ ÛßÒÜëÒßãØ ÝÝ "ÝëßëÞflêÛ,Üfl ÝããÛÜê" (ôô) [4]. ðÒfl ôô ãâÜã,Ü Ü äÛßÒÜÒÜÛÛ ë,ÜÒÜÛfl ûêãëÜ, ÛÑÜ~ÞÈÜã äÒÞãÚÒÜÜã,,ã Þfl ÛÑãÞÛã,ÜÜÀi ßãÞÒÝëÞ [6] Û êÒÇëÒ,,ã ÑÜÜÛfl ,,ÒãßÒêÛÛ âÛâêÒßÀ Û Ñflã, ÒÒ êãßã,. øãâÞÒÜÛÒ ßã,,ëê ÇÀêÈ ääãÝâÛßÛã,ÜÀ Þfl êã,,ã ÚÒ ÝÞââ ãÇÒÝêã,, ÒâÞÛ

ã,,ÜÛ~ÛêÈâfl â~ÒêßÛ Þfl âÛâêÒß â ßÞÀß ÑßÒãß fl~ÒØÝÛ [4]. áãâêãÛÜâê,ã Û ãêÞÛ~ÛÒ ôô-äãiã , êãß, ~êã ââßêÛ,Òêâfl äÒÒÜãâÛßãâêÈ ÜÒ Ôõõ, ãÇâëÚÒßfl, ÜäÛßÒ, Þfl âÞë~fl ã,,ÜÛ~ÒâÝÛi ßãÞÒÝëÞ [7], ôô-Ñ,ÛâÛßãâêÒØ, äÒÒÜãâÛßÀi ßÒÚë ÜÞã,,Û~ÜÀßÛ âÛâêÒßßÛ Ü ëã,ÜÒ ãÜãØ êÒãÛÛ Û ãÜã,,ã ÇÑÛâ. øã Ü?Òßë ßÜÒÜÛ, âßÛ Ôõõ Ò, ÞÛ fl,Þflêâfl äÒÒÜãâÛßÀßÛ, Çëë~Û Ñ,ÛâÛßÀ ãê ,,ÒãßÒêÛÛ äãÞãÚÒÜÛfl âãâÒÒØ, ÛÑßÒÜflÒ,,ãâfl ãê âÛâêÒßÀ Ý âÛâêÒßÒ [5]. øãÝÑÜã, ~êã ôô-âiÒß äãiãÛê ÝÝ Þfl Ôõõ, äãÞë~ÒÜÜÀi äã ßÞÞÛÝÒÜã,âÝãØ âiÒßÒ âäÒÒÞÒÜÛfl ÞÒÝêãÜÜãØ äÞãêÜãâêÛ [4], êÝ Û Þfl ääãÝâÛß^ÛÛ ÛäãÞÒØ Û Ý,ëäãÞÒØ êãßã, ÝÛâÞãã , âÛêi [8], ââ~ÛêÜÜÀi äã ÇØÒã,âÝãØ âiÒßÒ âäÒÒÞÒÜÛfl ÞÒÝêãÜÜãØ äÞãêÜãâêÛ â äÝÒêãß TOPOND [9]. ô âãÚÞÒÜÛ, Ôõõ ÇãÞÒÒ ,ÀâãÝã,,ã äãflÝ, ~Òß Ý,ëäãÞÛ, ÜÒ ââ~ÛêÀ,êâfl êãØ äã,,ßßãØ. × ÜÜãØ ÇãêÒ ãÇÒÛÜÒÜÀ , ,ÑÛßãâ,flÑÜÜÀi êä, ÜÒãÇiãÛßÀi Þfl ääãÝâÛß^ÛÛ ?øù äã ÒÑëÞÈêêß äÒ,ÛêÒÞÈÜã,,ã â~Òê , ßÝi Ò?ÒÜÛfl â äÒÛãÛ~ÒâÝÛßÛ ëâÞã,ÛflßÛ ßÒêãßÛ øÿþ [4] Û øþø [8]. áÞfl ÞÒÝêãÜÜãØ äÞãêÜãâêÛ, ââ~ÛêÜÜãØ øþø-ßÒêãßÛ, ÇÀÞÛ ÜÒÒ äãÞë~ÒÜÀ Û ôô-Ñ,ÛâÛßãâêÛ [8], Û ßäÛÛ~ÒâÝÛÒ âããêÜã?ÒÜÛfl Þfl Ñflã, [10]. øãâÞÒÜÛÒ éëÜÝ^ÛÛ, äßÒêÀ Û ÜÞÛêÛ~ÒâÝÛØ ,Û ÝãêãÀi äããÇÜÀ ÛÑ â~Òêã, Þfl âÛâêÒß â ßÞÀß ÑßÒãß fl~ÒØÝÛ Ü âããê,Òêâê,ëÒß ëã,ÜÒ êÒãÛÛ [10], ÛâäãÞÈÑëêâfl Ü äÒ,ãß êäÒ Þfl â~Òê Ñflã,. ÷ ,êããß êäÒ ÛâäãÞÈÑëÒêâfl ääãÝâÛß^Ûfl Ôõõ äã ã^ÒÜÒÜÜÀß Ñflß Û Ñ,ÛâÛßãâêflß, ãâÜã,ÜÜÀß Ü ôô-ßÒêãÒ. úââ~ÛêÀ,ÒßÀØ äãêÒÜ^ÛÞ â,ÜÛ,Òêâfl â ääãÝâÛßÛëÛß.

1138


ÔøøúùôûðõÔåð? ?óæôýúùûýÔýð?æûôùÙù øùýæ÷åðÔóÔ

1139

ÔÜÞÛÑ ßëÞÈêÛäãÞÈÜÀi ßãßÒÜêã, ðâäãÞÈÑã,ÜÜfl , ÜÜãØ ÇãêÒ âiÒß âäÒÒÞÒÜÜã,,ã ßëÞÈêÛäãÞÈÜã,,ã ÜÞÛÑ [11] fl,ÞflÒêâfl äããÞÚÒÜÛÒß ßÞÞÛÝÒÜã,âÝãØ âiÒßÀ âäÒÒÞÒÜÛfl ÞÒÝêãÜÜãØ äÞãêÜãâêÛ. ôÝ äãÝÑÜã , [4], ,ÀÚÒÜÛÒ ûêãëÜ (1) QL (A) =
m

ÚÒ ÝÝ aL (bL ßãÚÜã ,âÒ,, â~ÛêêÈ ÜëÞÒß , äÒÒÞi ã?ÛÇÝÛ ãäÒÒÞÒÜÛfl êã,,ã ~ÞÒÜ). ôÝ ßÀ ãÇâëÚÞÛ ÜÒÒ [4], ,ÀÚÒÜÛÒ (2) ÇÀÞã ßãÛéÛ^Ûã,Üã. õÀ ÛâäãÞÈÑã,ÞÛ éãßë m R L (A), ßâ?êÇÛã,ÜÜë äã ââêãflÜÛ diA = = ((Xi - XA)2 + (Yi - YA)2 + (Zi - ZA)2)1/2 ßÒÚë êãßßÛ Ô Û i RL (A) =
m


i = 1 S = 0 P = -S

N

L

S

a
0 0

LmSP

QS ( i ) R
P

m-P L-S

( A, i ) = (1)

=


i=1

N

a

Lm00

Q ( i ) R ( A, i ) + ...
m L 1/2


i=1

N

Q 0 ( i ) X L ( A, i ) d i A ,
0 m -K

(4)

(,,Ò aLnSP

L + m L - m = S + P S - P
m

, ÛÜÒÝâ i ÜëßÒëÒê
0

,,Ò äßÒê K ÇÀÞ ßäÛÛ~ÒâÝÛ ,ÀÇÜ ,ÜÀß m 2L + 1. ×ÀÚÒÜÛfl Þfl X L ßã,,ëê ÇÀêÈ ÜØÒÜÀ , [12]. ÔÜÞÛÑ Ñflã, áÞfl ääãÝâÛß^ÛÛ Ñflã, T-êãßã,, T = Al ÞÛÇã P, , êÒêÛ~ÒÝãØ ÝããÛÜ^ÛÛ , Ñ,ÛâÛßãâêÛ ãê âäãÞãÚÒÜÛfl âãâÒÒØ ÇÞÛÚØ?Ò,,ã ãÝëÚÒÜÛfl ,ßÒâêÒ âã âÒÜÛßÛ ââêãflÜÛflßÛ R, ÜÒÒ ÜÞÛÑÛã,ÜÜÀßÛ , [13], ßÀ â,ÜÛ,ÞÛ ,Ò ë,,Ûi äÒÒßÒÜÜÀi [10]. øÒ,fl ÛÑ ÜÛi âããê,Òêâê,ëÒê ÑÜÛ^Ò R ßÒÚë ßÝâÛßÞÈÜÀß Û âÒÜÛß ââêãflÜÛÒß ã êãßã, ÇÞÛÚØ?Ò,,ã ãÝëÚÒÜÛfl, ,êãfl iÝêÒÛÑëÒê ßÝâÛßÞÈÜãÒ ãêÝÞãÜÒÜÛÒ ãê êÒêÛ~ÒâÝãØ âÛßßÒêÛÛ. ?ê ÇãÞÒÒ êã~Üfl éãß âããê,Òêâê,ëÒê ÝãßÇÛÜ^ÛÛ âêãÝ ijkl Òéãß^ÛãÜÜã,,ã ÝãÞÒÇÜÛfl, äÒãÇÑëÒØâfl äã ÜÒäÛ,ãÛßãßë äÒâê,ÞÒÜÛ F2 ,,ëääÀ âÛßßÒêÛÛ Td [14] RTd = ((ij)(kl)|ijkl|)/3, (5) ,,Ò ijkl = ij - kl, ij fl,ÞflÒêâfl Oi-T-Oj-ë,,Þãß. ûÞÒëÒê ãêßÒêÛêÈ, ~êã ÒÝ,êÜãâêÈ ãäÛâÜÛfl â äãßãÈ RTd (ãÇãÑÜ~ÒÜÜãØ ÝÝ , [15]) ÜÒÒ ÇÀÞ äãÝÑÜ Þfl äãâêãflÜÜÀi Ý,ëäãÞÈ-Ý,ëäãÞÈÜã,,ã ,ÑÛßãÒØâê,Ûfl êãßã, 27Al , êÒêi AlO4 ,ãããÜÀi éãß ÞßãâÛÞÛÝêã, [15]. áÞfl ääãÝâÛß^ÛÛ Ñflã, ý-êãßã,, ý = Al, P, , êÒêÛ~ÒâÝãØ ÝããÛÜ^ÛÛ , Ñ,ÛâÛßãâêÛ ãê ,ÒÞÛ~ÛÜ Ñflã, âãâÒÒØ ÇÞÛÚØ?Ò,,ã ãÝëÚÒÜÛfl, ßÀ êÝÚÒ â,ÜÛ,ÞÛ ,Ò äÒÒßÒÜÜÀi [10]. øÒ,fl Û ÜÛÇãÞÒÒ êã~Üfl ÛÑ ÜÛi fl,ÞflÒêâfl âÒÜÛß Ñflãß QâÒ = (i = 1Qi)/N âãâÒÒØ ÇÞÛÚØ?Ò,,ã ãÝëÚÒÜÛfl, ,,Ò N = 4 Þfl ý-êãßã, Û 2 - Þfl ÝÛâÞããã,, ,êãfl ÛÑ ÜÛi âããê,Òêâê,ëÒê ãêÜã?ÒÜÛ ßÝâÛßÞÈÜã,,ã ÛÑ ,âÒi Ñflã, Qmax Ý âÒÜÒßë, ê.Ò., Rmax = Qmax/QâÒ. ôãÜÒ~ÜãÒ ,ÀÚÒÜÛÒ Þfl Ñflã, ý-êãßã, ÛßÒÒê ,Û Q 0 ( R, R 1, R 2 ) = a 1 e
0 a2 ( R - R0 )

ÇÞÛÚØ?Ûi âãâÒÒØ êãß A, Q 0 (i) - õÞÞÛÝÒÜã,âÝãØ Ñfl âãâÒ i, R L (A, i) ÒâêÈ äãÞÛÜãß óÒÚÜ, Ñ,Ûâfl?ÛØ ãê ,ÒÝêã, Üä,ÞÒÜÜã,,ã ãê ââßêÛ,Òßã,,ã êãß A Ý âãâÒÜÒßë êãßë i) Þfl ÛÑãÞÛã,ÜÜãØ ßãÞÒÝëÞÀ [6] äãÑ,ãÞflÒê äãÞë~ÛêÈ äãâêÀÒ ÜÞÛêÛ~ÒâÝÛÒ ,ÀÚÒÜÛfl Þfl êãßm ÜÀi ßëÞÈêÛäãÞÈÜÀi ßãßÒÜêã, Q L (A) ÜÜã,,ã ÝÛâêÞÞã,,éÛ~ÒâÝÛ ÜÒÑ,ÛâÛßã,,ã êãß A , äÒÛãÛ~ÒâÝãØ ÇÒâÝãÜÒ~ÜãØ Ò?ÒêÝÒ (L Û m fl,Þflêâfl äãflÝãß ,,ßãÜÛÝÛ Û äãÒÝ^ÛÛ AMM âããê,Òêâê,ÒÜÜã). úââßãêÛß êãÞÈÝã äÒ,ÀÒ ~ÞÒÜÀ äãÞÜã,,ã ,ÀÚÒÜÛfl ûêãëÜ (âÒÜflfl ~âêÈ ,Àm ÚÒÜÛfl (1)) Þfl Q L (A), ~êã âããê,Òêâê,ëÒê äÒâê,ÞÒÜÛ Q L (A) ~ÒÒÑ ÑflÀ Û ,,ÒãßÒêÛ âããê,Òêâê,ëÛi ÇÞÛÚØ?Ûi N âãâÒÜÛi êãßã, [4] (ä,fl ~âêÈ ,ÀÚÒÜÛfl (1)). üÝãã~ÒÜÜãÒ ÑÞãÚÒÜÛÒ , ä,ãØ ~âêÛ ßãÚÜã äÒãÇÑã,êÈ êÝ, ~êã , âÞë~Ò ÜÒÜãßÛãm ,ÜÜÀi ,,ßãÜÛÝ X L (A, i), ÛâäãÞÈÑëÒßÀi , äÝÒêÒ CRYSTAL [3] ,ßÒâêã ÜãßÛã,ÜÜÀi R L (A, i) , ,ÀÚÒÜÛÛ ûêãëÜ, äãÞë~Òß QL (A) = a
m m Lm00 m m

RL (A) + b
m

Lm00

,

(2)

,,Ò a

Lm00

Ûb

Lm00

ßãÚÜã ââßêÛ,êÈ ÝÝ äã,,ãm

Üã~ÜÀÒ äßÒêÀ, éëÜÝ^Ûfl R L (A) (,ÀÒÞÒÜ ÚÛÜÀß ?Ûéêãß) ÑäÛâÀ,Òêâfl âÞÒëÛß ãÇÑãß: R (A) =
m L


i=1

N

Q 0 ( i ) X L ( A, i ) .
0 m

(3)

×ÀäãÞÜÒÜÜfl äã,,ãÜÝ â ,ÀÚÒÜÛÒß (2) äãÝÑÞ, ~êã äãÞë~ÒÜÜÀÒ ÝãééÛ^ÛÒÜêÀ aLm00 Û Þfl ßÞÞÛÝÒÜã,âÝãØ [4, 8], Û Þfl ÇØÒã,âÝãØ âiÒßÀ [8] âã,äê Þfl ,âÒi m, êÝ ~êã aLm00 ãêÜãâflêâfl êãÞÈÝã Ý äãflÝë L Û ßã,,ëê ÇëêÈ ãÇãÑÜ~ÒÜÀ ÜÛ-

+ a3 e

a4 ( R1 - a5 )

+ a6 e

a7 R

2

, (6)

,,Ò R1 - ÞÛÇã RTd, ÛÞÛ R, R2 - ÞÛÇã QâÒ, ÛÞÛ Rmax, ai Û R0 - äã,,ãÜã~ÜÀÒ äßÒêÀ.

ìüú÷Ôó þðñð?æûôùò ÿðõðð êãß 79 < 6 2005


1140

óÛÜ Û .

?ÛâÞã êãßã, Ü ÞÒßÒÜêÜë fl~ÒØÝë (N), ~ÛâÞã ÑÞÛ~ÜÀi êÛäã, Al, P (nP = nAl), Û O êãßã,, ~ÛâÞã êãßÜÀi ãÇÛêÞÒØ Ü ÞÒßÒÜêÜë fl~ÒØÝë (N') Û ,,ëää âÛßßÒêÛÛ ââßãêÒÜÜÀi , ÇãêÒ [20] âÛê, ,âÒ ÛÑ ÝãêãÀi âããê,Òêâê,ëê Al : P = 1 ÷Ñ,ÜÛÒ AlPO4-41 AlPO4-18 AlPO4-5 AlPO4-H2 AlPO4-31 MeAPO-39 ÕÒÞÛÜÛê [21] ûÛß,ãÞ AFO AEI AFI AHT ATO ATN - N 60 72 72 36 36 24 18 nAl /n
O

N' (6-21G**) 920 1040 1104 552 552 432 276

Ùëää âÛßßÒêÛÛ Cmc21 C2/c P6cc Cmc21 R3 I4 P3121

4/13 3/12 1/4 2/7 1/4 1/4 1/4

áÞfl êãßã, ÝÛâÞãã ÛâäãÞÈÑã,Ü 8-äßÒêÛ~ÒâÝfl Ñ,ÛâÛßãâêÈ [10] Q 0 ( R, , R, R 2 ) = a 1 e
0 a2 R

+
a7 R
2

+ a3 e

a4 ( R - a5 )

cos ( - 0 ) + a 6 e

(7) ,

,,Ò - T-O-T '-ë,,ãÞ, R, R Û R2 ãäÒÒÞÒÜÀ êÝ ÚÒ, ÝÝ Û Þfl êãßã, T, ai Û 0 - äã,,ãÜã~ÜÀÒ äßÒêÀ. ü~Òê êãÞÈÝã ,,ÒãßÒêÛÛ (ÇÒÑ Ñflã,) âãâÒÒØ ÇÞÛÚØ?Ò,,ã ãÝëÚÒÜÛfl ãâêÛ,,Þâfl â äãßãÈ ëâÒ~ÒÜÜã,,ã ,ÀÚÒÜÛfl (7) ÇÒÑ äãâÞÒÜÒ,,ã âÞ,,Òßã,,ã , ä,ãØ ~âêÛ. úÜÒÒ äããÇÜãÒ ,ÀÚÒÜÛÒ ÇÀÞã ã^ÒÜÒÜã ÝÝ ,äãÞÜÒ ëã,ÞÒê,ãÛêÒÞÈÜãÒ Þfl Ñflã, ÝÛâÞãã , ÝÒßÜÛÒ,Ài ^ÒãÞÛêi [16, 17], ,ãããÜÀi éãßi ÞßãâÛÞÛÝêã, [18], âÛêi [19]. ÷ÇãÀ äãã,,ÜÜÜÀi äßÒêã, ë,ÜÒÜÛØ (6) Û (7) ÜÀ , [10]. õÒêãÛÝ â~Òê ×âÒ ÞßãéãâéêÜÀÒ âÛê (êÇÞÛ^) ãäêÛßÛÑÛã,ÜÀ â âÛÞã,Àß äãÞÒß ôêÞãë [22, 23] äÝÒêãß GULP [24]. øã ÒÑëÞÈêêß äÒ,ÛêÒÞÈÜã,,ã ÜÞÛÑ [25] ßÀ ßãÚÒß ÑÝÞ~ÛêÈ, ~êã ÜÜãÒ âÛÞã,ãÒ äãÞÒ ÜÛÇãÞÒÒ ãäêÛßÞÈÜã Þfl ÜÜÀi âÛâêÒß, äãâÝãÞÈÝë ãÜã äÛ,ãÛê Ý ÜÛßÒÜÈ?Ûß ÜÒ,,Ûflß øÿþ Û øþø ãêÜãâÛêÒÞÈÜã ÜÒ,,ÛØ ë,,Ûi âêëÝêë, ,,ÒãßÒêÛfl ÝãêãÀi ÇÀÞ ãäêÛßÛÑÛã,Ü â ë,,ÛßÛ âÛÞã,ÀßÛ äãÞflßÛ. ?ÞÒÝêãÜÜfl äÞãêÜãâêÈ ââ~ÛêÜ äÝÒêãß CRYSTAL [3] â ÛâäãÞÈÑã,ÜÛÒß âÒÛÛ éëÜÝ^ÛãÜÞã, PBE, PW91, B3LYP [8], ÛÑ ÝãêãÀi êãÞÈÝã äãâÞÒÜÛØ ,ÀÇÜ Þfl äãâêãÒÜÛfl ÞÒÝêãâêêÛ~ÒâÝã,,ã äãêÒÜ^ÛÞ. B3LYP Òê, ÝÝ ä,ÛÞã, êãê ÚÒ ÒÑëÞÈêê, ~êã Û PW91, äÛ êãß ÜÒâëÒâê,ÒÜÜã ãêÞÛ~flâÈ ãê PBE [8]. úââßãêÒÜÀ ÇÑÛâÀ STO-3G, 3-21G, 6-21G** Û 8-511G*(Al)/8-521G*(P)/8-411G*(O). øßÒêÀ ,ëi äÒ,Ài ÇÑÛâã, - âêÜêÜÀÒ [3], Þfl ,ëi äãâÞÒÜÛi ÜÀ , [8]. ñflÀ ââ~ÛêÀ,ÞÛâÈ äã ÛêÒ^ÛãÜÜãØ äã^ÒëÒ, Ü äÒ,ãß êäÒ ÝãêããØ ÛâäãÞÈÑã,ÞÛâÈ Ñ,ÛâÛßãâêÛ Ñflã, êãÞÈÝã ãê ,,ÒãßÒêÛÛ, Ü ,êããß Û âÞÒëÛi ë~ÛêÀ,ÞâÈ êÝÚÒ Ñ,ÛâÛ-

ßãâêÈ ãê âÒÜÒ,,ã Ñfl ãÝëÚÛi âãâÒÒØ ÇÞÛÚØ?Ò,,ã ãÝëÚÒÜÛfl [8]. áÞfl äãÞë~ÒÜÛfl äãÞÜãâêÈ "ÜÒØêÞÈÜãØ" fl~ÒØÝÛ äãâÞÒ äÛßÒÜÒÜÛfl ÜÜÀi Ñ,ÛâÛßãâêÒØ ,ÀÇÛÞâfl ÜÛßÒÜÈ?ÛØ (äã ÇâãÞêÜãØ ,ÒÞÛ~ÛÜÒ) Ñfl fl~ÒØÝÛ, ãâêÛ,,ÜëêÀØ , ßÝi ÜÜãØ ÛêÒ^ÛãÜÜãØ äã^ÒëÀ, Û êãê Ñfl (ãÇÀ~Üã ~ 0.07-0.01 Ò) ÇÀÞ âäÒÒÞÒÜ äã êãßß fl~ÒØÝÛ êÝÛß ãÇÑãß, ~êãÇÀ ãâêÛ~È ÜÒØêÞÈÜãâêÛ â êã~ÜãâêÈ 10-8 Ò. ôãÜêãÞÈ Ñ Ý~Òâê,ãß ääãÝâÛß^ÛÛ Ñflã, ,ÀäãÞÜflÞâfl ÛÑ â,ÜÒÜÛfl ?øù, âãÑ,Òßã,,ã êãÞÈÝã ââ~ÛêÜÜÀßÛ ÛÞÛ êãÞÈÝã ääãÝâÛßÛã,ÜÜÀßÛ ÑflßÛ. úÑÜÛ^ ßÒÚë âããê,Òêâê,ëÛßÛ ?øù, ÜäÛßÒ, , ãÇÞâêÛ äãâêÜâê, âÛê Ôýù-êÛä, ãâêëäÜã,,ã ßãÞÒÝëÞß (Ûâ. 1), ÜÒ äÒ,À?Þ 1%. áÞfl äãâêãÒÜÛfl ?øù , äãâÞÒÜÒß âÞë~Ò ÛâäãÞÈÑã,Þâfl äÝÒê CRYSTAL [3], , äãäã,,ßßÒ POLGEN Ýãêãã,,ã ãÇÞÛâÈ , ÜãÞÈ ,âÒ Ôõõ, ÝãßÒ Ñflã,, ÜØÒÜÜÀi ÛÑ ääãÝâÛß^ÛÛ ÛÞÛ â~Òê. ÔÜÞã,,Û~Üã äã,ãÛÞãâÈ â,ÜÒÜÛÒ äãêÒÜ^ÛÞã,, äãâêãÒÜÜÀi ÛÑ fl êã~ÜÀi ÛÞÛ ääãÝâÛßÛã,ÜÜÀi Ôõõ. ùÇâëÚÒÜÛÒ ÒÑëÞÈêêã, ÷ Ûâ. 1 äãÝÑÜã , êÒißÒÜãß ,ÛÒ () Û â äãßãÈ Ý,ÛäãêÒÜ^ÛÞÈÜÀi âÒ~ÒÜÛØ äã,ÒiÜãâêÛ (Ç) äãÞãÚÒÜÛÒ êãßã, , äÞãâÝãâêÛ, , ÝãêããØ ââ~ÛêÀ,Þâfl , âãÑ,ÒßÀØ êãÞÈÝã êã~ÜÀßÛ (ââ~ÛêÜÜÀßÛ â CRYSTAL [3]) Ôõõ. ýÛ êãß , ,ÒiÜÒß ÞÒ,ãß ë,,Þë âÞëÚÛÞÛ ÝÝ ãäãÜÀÒ êã~ÝÛ Þfl äãâêãÒÜÛfl äÞãâÝãâêÛ, , ÝãêããØ â,ÜÛ,ÞÛâÈ ,ÒÞÛ~ÛÜÀ , ,ÛÒ () = (1 - a/)100%, (8) ,,Ò ap - ,ÒÞÛ~ÛÜÀ, äãÞë~ÒÜÜÀÒ ääãÝâÛß^ÛÒØ â~ÒêÜÀß äëêÒß. áÞfl ÛÞÞâê^ÛÛ âiÒßÀ ÇÀÞ ,ÀÇÜ ÇÑÛâ 3-21G, äÛ,ãflÛØ Ý ÜÛÇãÞÒÒ ,ÀâãÝãØ ÛãÜÜãâêÛ âÛâêÒßÀ, ãêÜãâÛêÒÞÈÜã âããê,Òêâê,ëÛi ÇÑÛâß 6-21G** (ÜÛßÒÜÈ?fl) Û STO-3G (äãßÒÚëêã~Üfl ÛãÜÜãâêÈ) [8]. ðãÜÜãâêÈ ãê,Ò~Òê âëßßÜãßë Ñflë êãßã, ãÜã,,ã ÑÜÝ, ,iãfl?Ûi ,

ìüú÷Ôó þðñð?æûôùò ÿðõðð êãß 79 < 6 2005


ÔøøúùôûðõÔåð? ?óæôýúùûýÔýð?æûôùÙù øùýæ÷åðÔóÔ () 20
- 0.004 - 0.56 0.08 - 0.56 - 0.56 - 0.56 0.08 0.008 0.03 0.04 0.08 - 0.56 0.020 0.008 - 0.56 0.04 - 0.04 - 0.56 - 0.028 - 0.56 0.020 - 0.004 0.016

1141

0.008

0.020

15
- 0.56 - 0.016 - 0.004 0.08 0.04

R, .Ò.

0.03 - 0.028 - 0.04 0.020 - 0.56 - 0.56

10

5
- 0.56

- 0.016

- 0.56

0

5

10 R, .Ò. (Ç)

15

10 8

4 20 15 10 5 0 5 0 15 10 R, .Ò. 2 0

úÛâ. 1. øã,ÒiÜãâêÈ ?øù () Û ÒÒ Ý,ÛäãêÒÜ^ÛÞÈÜÀÒ âÒ~ÒÜÛfl (Ç) ,ÜëêÛ Ôýù-âÛê, ââ~ÛêÜÜfl â äÝÒêãß CRYSTAL [3] Ü ëã,ÜÒ B3LYP/3-21G. ýÛ êãß , ,ÒiÜÒß ÞÒ,ãß ë,,Þë âÞëÚÛÞÛ ÝÝ ãäãÜÀÒ êã~ÝÛ Þfl äãâêãÒÜÛfl äÞãâÝãâêÛ (ââêãflÜÛfl Û ÜÀ , .Ò.).

éãßëÞÈÜë ÒÛÜÛ^ë âÛê, ÜäÛßÒ, Q 0 (Al) + + Q 0 (P) = 2|( Q 0 (O1) + Q 0 (O2))| Þfl ÇÒÞÛÜÛê, ,ÝÞ~Ò,,ã , êÛä O1 Û O2 êãßã, ÝÛâÞãã. áÞfl ÇÑÛâ 3-21G ÛãÜÜãâêÈ ÇÞÛÑÝ Ý ,ÒÞÛ~ÛÜß, äãÞë~ÒÜÜÀß Þfl âÛê â ÇÑÛâßÛ ôãÀ, ôêÞãë Û . ÝÝ â ~ÛâÞÒÜÜÀßÛ ÇÑÛâßÛ Þfl DMOL3 [26],
0 0 0

0

êÝ Û â ÛâäãÞÈÑã,ÜÛÒß äÝÒê CRYSTAL [26, 27]. ×ßÒâêÒ â êÒß, âÞÒëÒê ãêßÒêÛêÈ, ~êã äããÇÜÀØ ,ÀÇã ÜÒ fl,ÞflÒêâfl âêã,,ã ãÇãâÜã,ÜÜÀß, äãâÝãÞÈÝë âêêÛ~ÒâÝfl Òéãß^ÛãÜÜfl äÞãêÜãâêÈ [26] ÜÒ âã,äÞ â âããê,Òêâê,ëÒØ ÝâäÒÛßÒÜêÞÈÜãØ Þfl ÇÒÞÛÜÛê [21]. ÷Ò âäãÞ,,fl ÜÇããß âÛê, ââ~ÛêÜÜÀi â ÇÑÛâãß 8-511G*(Al)/8-

ìüú÷Ôó þðñð?æûôùò ÿðõðð êãß 79 < 6 2005

EP, .Ò.

6


1142

óÛÜ Û . (Ç) 20
- 1.7æ2 10 15 10 13 10 13 15 13 10 15 10 10 - 1.7æ2 42 - 1.7æ2 52 - 1.7æ2 39 - 1.7æ2 - 1.7æ2 - 1.7æ2 49 - 1.7æ2

15 R, .Ò.

- 1.7æ2

10

- 1.7æ2- 1.7æ2 15 13 - 1.7æ2 - 1.7æ2 - 1.7æ2 13 - 1.7æ2 - 1.7æ2 31 - 1.7æ2 - 1.7æ2 20 47 10 10 20 18 - 1.7æ2 18 42 10 - 1.7æ2 18 - 1.7æ2 15 49 - 1.7æ2 13 13 18 15 13 13 36 44 - 1.7æ2 10 - 1.7æ2 - 1.7æ2 39 20 10 - 1.7æ2 - 1.7æ2 23 36 34 39 34 23 - 1.7æ2 10 26 28 31 28 26 39 44 42 30 - 1.7æ2

5

- 1.7æ2 - 1.7æ2 - 1.7æ2 13 - 1.7æ2 10 13

0

5

10 R, .Ò. (Ç)

15

200

100

0

- 100 20 15 10 5 0 0 5 10 R, .Ò. 15 - 200

úÛâ. 2. ?Ý,ÛäãêÒÜ^ÛÞÈÜÀÒ âÒ~ÒÜÛfl äã,ÒiÜãâêÛ () ãêÜã?ÒÜÛfl (8), ääãÝâÛßÛã,ÜÜã,,ã Û ââ~ÛêÜÜã,,ã â äÝÒêãß CRYSTAL [3] Ü ëã,ÜÒ B3LYP/3-21G, () Û âß äã,ÒiÜãâêÈ (8) (Ç) ,ÜëêÛ Ôýù-âÛê. ÔääãÝâÛß^ÛÛ , ,ÛÒ (3), (6) Û (8) äÛßÒÜÒÜÀ Ý Q 0 (ý), Q 0 (ù), Q 1 (ù), Q 2 (ù) Û Q 3 (ý), ,,Ò ý = Al, P, ,âÒ ãâêÞÈÜÀÒ Ôõõ ÜÒ ë~ÛêÀ,êâfl. úââêãflÜÛfl ÜÀ , .Ò.
0 0 m m m

521G*(P)/8-411G*(O), Û ãâêêã~ÜÀß Þfl äã,,ãÜÝÛ ääãÝâÛßÛëÛi ,ÀÚÒÜÛØ (6) Û (8) Þfl Ñflã,, ßÀ ÜÒ ßã,,ÞÛ â,ÜÛêÈ () Þfl ÜÜã,,ã ÇÑÛâ, Ü âßãß ÒÞÒ ã~ÒÜÈ "ÇÞÛÑÝã,,ã" äã âããê,Òêâê,ëÒØ ÛãÜÜãâêÛ Ý ÇÑÛâë STO-3G [8].

÷â ÛÜêÒÒâëÒê ääãÝâÛß^Ûfl , ÜÛÚÜÒß ÞÒ,ãß ë,,Þë äÞãâÝãâêÛ, Ýãêãfl ãâêëäÜ âãÇÛã,ÜÜÀß ßãÞÒÝëÞß. úÑÜÛ^ (8) âãâê,ÛÞ 31% , ^ÒÜêÒ ââßêÛ,Òßã,,ã ë~âêÝ äãâêÜâê, â ÜÒÑÜ~ÛêÒÞÈÜÀß ë,ÒÞÛ~ÒÜÛÒß äÛ äÛÇÞÛÚÒÜÛÛ Ý

ìüú÷Ôó þðñð?æûôùò ÿðõðð êãß 79 < 6 2005

, %


ÔøøúùôûðõÔåð? ?óæôýúùûýÔýð?æûôùÙù øùýæ÷åðÔóÔ () 20
10 -77 10 14 13 11 30 -77 13 11 14 10 -77 -77 19 18 19 21 15 26 22 23 15 11 17 18 19 13 11 10 -77 29 -77 -77 18 17 27 14 11 18 -77 -77 29 25 14 -77 10 10 10 -77 22 23 26 -77 13 -77 -77 15 21 -77 -77 -77 13 10 10 10 11 10 -77 11 10 -77 13 -77 11 -77 -77 -77 10 10 -77 29 -77

1143

-77

15

R, .Ò.

10

-77 25

26

5

0

5 R, .Ò. (Ç)

10

15

200

100

0

- 100

20 15 10 5 00 5 10 .Ò. R, 15

- 200

úÛâ. 3. ?Ý,ÛäãêÒÜ^ÛÞÈÜÀÒ âÒ~ÒÜÛfl äã,ÒiÜãâêÛ () ãêÜã?ÒÜÛfl (8), ääãÝâÛßÛã,ÜÜã,,ã Û ââ~ÛêÜÜã,,ã â äÝÒêãß CRYSTAL [3] Ü ëã,ÜÒ B3LYP/3-21G, () Û âß äã,ÒiÜãâêÈ (8) (Ç) ,ÜëêÛ Ôýù-âÛê. ÔääãÝâÛß^ÛÛ , ,ÛÒ (3), (6) Û (8) äÛßÒÜÒÜÀ Ý Q 0 (ý), Q 0 (ù), Q 2 (ù) Û Q 3 (ý), ,,Ò ý = Al, P, Þfl Q 1 (ù) ÛâäãÞÈÑëêâfl êã~ÜÀÒ ,ÀÚÒÜÛfl, ,âÒ ãâêÞÈÜÀÒ Ôõõ ÜÒ ë~ÛêÀ,êâfl. úââêãflÜÛfl ÜÀ , .Ò.
0 0 m m m

êãßß (Ûâ. 2). ôÝ äãÝÑÀ,Òê â,ÜÒÜÛÒ Ûâ. 2 Û 3, âëÒâê,ÒÜÜfl ãÞfl ã?ÛÇÝÛ â,flÑÜ â ÛâäãÞÈÑã,ÜÛÒß ôô-,ÀÚÒÜÛfl Þfl ÛäãÞfl ÝÛâÞãã. ù?ÛÇÝ ëßÒÜÈ?Òêâfl ã 17% , ^ÒÜêÒ äãÞãâêÛ, ÒâÞÛ ââßêÛ,êâfl êã~ÜÀÒ ,ÒÞÛ~ÛÜÀ ÛäãÞÒØ 3 m (Ûâ. 3). ÔÜÞã,,Û~Üfl ÑßÒÜ Q L (ý) Û Q 2 (ù), ,,Ò

ý = Al, P, êã~ÜÀßÛ ,ÒÞÛ~ÛÜßÛ ÜÒ äÛ,ãÛê Ý âëÒâê,ÒÜÜãßë Ûâä,ÞÒÜÛ âÛêë^ÛÛ Û ÑÒâÈ ÜÒ ÛÞÞâêÛëÒêâfl. üßÒÜÈ?ÒÜÛÒ ã?ÛÇÝÛ ãê 31 ã 17% ëÝÑÀ,Òê, äã Ü?Òßë ßÜÒÜÛ, Ü ÜÒãâêêã~Üë ÝÝëêÜãâêÈ ôô-ßÒêã Þfl ÜÛÑ?Ûi Ôõõ (ÛäãÞÒØ ÝÛâ-

ìüú÷Ôó þðñð?æûôùò ÿðõðð êãß 79 < 6 2005

dif, %


1144

óÛÜ Û .

Þãã) äÛ ë~ÒêÒ êãÞÈÝã êãßã, ÇÞÛÚØ?Ò,,ã ãÝëÚÒÜÛfl, iãêfl Þfl Ôõõ ,Àâ?Ûi äãflÝã, ë~Òê ÇÞÛÚØ?Ûi êãßã, fl,ÞflÒêâfl ãâêêã~ÜÀß. ýÝãÒ ÑÞÛ~ÛÒ , ÜÒãÇiãÛßãß ~ÛâÞÒ âãâÒÒØ Þfl êã~ÜãâêÛ ääãÝâÛß^ÛÛ ÜÛÑ?Ûi Û ,Àâ?Ûi Ôõõ ÜÒ ,À,,ÞflÛê éÛÑÛ~ÒâÝÛ ÜÒãÚÛÜÜÀß Û êÒÇëÒê â?ÛÒÜÛfl ~ÛâÞ âãâÒÒØ, ë~ÛêÀ,ÒßÀi , ,ÀÚÒÜÛÛ (3). ÔÜÞã,,Û~Üfl âÛêë^Ûfl ,âêÒ~Òêâfl , âÞë~Ò äã,,ãÜÝÛ äßÒêã, ,ÀÚÒÜÛØ (6) Þfl Ñflã, êãßã, Si , âÒÛÛ ,ãããÜÀi éãß ÞßãâÛÞÛÝêã,, Ýã,, êÒÇëÒêâfl ÑÒÞÈÜãÒ ãäÛâÜÛÒ êÛäã, Si êãßã,, ãêÞÛ~Ûiâfl êãßßÛ ,êãÛ~Üã,,ã ãÝëÚÒÜÛfl ÝÝ 4Si, 3SiAl, 2Si2Al Û ê.. [25]. áë,,Ûß À~,,ãß äã,À?ÒÜÛfl êã~ÜãâêÛ ääãÝâÛß^ÛÛ ãÞÚÜã âêêÈ ÛâäãÞÈÑã,ÜÛÒ äãÞÜã,,ã ÑÞãÚÒÜÛfl ûêãëÜ (1), ÝãêããÒ ßãÚÒê äãßã~È Þfl âÞë~fl Ôõõ, Ü~ÛÜfl â Ý,ëäãÞÒØ ý Û ù êãßã,, ÝãêãÀÒ Þfl ý êãßã, äãfl,Þflêâfl ,âÞÒâê,ÛÒ ÛâÝÚÒÜÛfl êÒêÛ~ÒâÝãØ âÛßßÒêÛÛ ãÝëÚÒÜÛfl Û ÜÒ ë~ÛêÀ,êâfl , ßÝi ÜÜã,,ã ÑÞãÚÒÜÛfl. ûÞÒëÒê ÑßÒêÛêÈ, ~êã äãÞë~ÒÜÜfl êã~ÜãâêÈ ~20% , ãäÛâÜÛÛ ?øù ÇÞÛÑÝ, äã-,ÛÛßãßë, Ý äÒÒÞÈÜãØ Ü âÒ,,ãÜfl ÛÑ-Ñ ã,,ÜÛ~ÒÜÜÛfl , êã~ÜãâêÛ ãäÛâÜÛfl ÞÒÝêãÜÜãØ äÞãêÜãâêÛ êÒãÒêÛ~ÒâÝÛßÛ ßÒêãßÛ ÿêÛ-þãÝ Û éëÜÝ^ÛãÜÞ äÞãêÜãâêÛ. úÜÒÒ [28] ÜßÛ ÇÀÞÛ ÛÑë~ÒÜÀ äßÒêÀ ÝÛêÛ~ÒâÝÛi êã~ÒÝ â,flÑÒØ Al-O, P-O Û HÇÇÇO , ßÝi äÒÛãÛ~ÒâÝã,,ã Ò?ÒÜÛfl äÝÒêãß CRYSTAL [3] â äãâÞÒëÛß ÜÞÛÑãß ÝÛêÛ~ÒâÝÛi êã~ÒÝ ÞÒÝêãÜÜãØ äÞãêÜãâêÛ äÝÒêãß TOPOND [9]. øã,ÒÒÜã â,ÜÒÜÛÒ â âããê,Òêâê,ëÛßÛ äßÒêßÛ ÝÛêÛ~ÒâÝÛi êã~ÒÝ âããê,Òêâê,ëÛi â,flÑÒØ , ßãÞÒÝëÞflÜãß âÛêÒ ALPO4-15, Þfl Ýãêãã,,ã ,ÀäãÞÜÒÜ ÜÞÛÑ ÝâäÒÛßÒÜêÞÈÜãØ ÞÒÝêãÜÜãØ äÞãêÜãâêÛ [29]. øãÝÑÜã, ~êã Þë~?ÒÒ âããê,Òêâê,ÛÒ ßÒÚë ÝâäÒÛßÒÜêÞÈÜãØ Û êÒãÒêÛ~ÒâÝãØ ÞÒÝêãÜÜãØ äÞãêÜãâêÛ , ßÒâêÒ äãÞãÚÒÜÛfl ÝÛêÛ~ÒâÝÛi êã~ÒÝ â,flÑÒØ ÜÇÞÒêâfl Þfl Al-O Û OÇÇÇH äã â,ÜÒÜÛ â ÑÜÛ^ÒØ , 20% ßÒÚë äßÒêßÛ P-O-â,flÑÛ. øãâÞÒÜflfl âããê,Òêâê,ëÒê ÇÑÛâë 8-511G*(Al)/8-521G*(P)/8-411G*(O) Û éëÜÝ^ÛãÜÞë ú×æ. øÛ äããÇÜãØ ã?ÛÇÝÒ , ÞÒÝêãÜÜãØ äÞãêÜãâêÛ êëÜã ÜÒflêÈâfl Ü ÇãÞÒÒ ÝÝëêÜÀÒ ã^ÒÜÝÛ ?øù, ~Òß 20%. û,ÜÒÜÛÒ ,ÒÞÛ~ÛÜÀ ,ÀäãÞÜÒÜã Ü êãß ÚÒ Ôýù-âÛêÒ, ÝãêããÒ ÇÀÞã ÛâäãÞÈÑã,Üã Þfl äßÒêÛÑ^ÛÛ ôô-,ÀÚÒÜÛØ Þfl Ôõõ. øÛ~ÛÜãØ fl,ÞflÒêâfl ã,,ÜÛ~ÒÜÜãâêÈ ÜÇã âÛâêÒß, Þfl ÝãêãÀi ,ãÑßãÚÒÜ â~Òê Ü ãÜãß ëã,ÜÒ êÒãÛÛ Û ÝãêãÀÒ ãÇÞê ,ÜëêÒÜÜÛß äãâêÜâê,ãß, ãâêëäÜÀß âãÇÛã,ÜÜÀß ßãÞÒÝëÞß. ÷ã, ã~Ò,ÛÜã, êÝãÒ ÛâäãÞÈÑã,ÜÛÒ fl,ÞflÒêâfl ,äãÞÜÒ ãâêêã~ÜÀß Ü ÜÜãß êäÒ, äãâÝãÞÈÝë äãÑ,ãÞflÒê ÜÒ êãÞÈÝã äãÝÑêÈ ,ãÑßãÚÜãâêÈ ÝãÞÛ~Òâê,ÒÜÜã,,ã ãäÛâÜÛfl ?øù, Üã Û ,ÀÒÞÛêÈ ÜÛÇãÞÒÒ ÝÛêÛ~ÒâÝÛØ ÝãßäãÜÒÜê âiÒßÀ, ÝãêãÀØ ãÞÚÒÜ ÇÀêÈ âÝãÒÝêÛã,Ü Þfl äã,À?ÒÜÛfl êã~ÜãâêÛ ääãÝâÛß^ÛÛ ?øù. ôÝ ßÀ ãÇÜëÚÛÞÛ ÜÒÒ, âã,ßÒâê-

ÜãÒ ÛâäãÞÈÑã,ÜÛÒ "ãêÝÀêÀi" Û äÞãêÜÀi (ÝÝ ä,ÛÞã, â ßÒÜÈ?ÛßÛ ÛÞÛ ãêâëêâê,ëÛßÛ äãÞãâêflßÛ) âÛê fl,ÞflÒêâfl ãä,ÜÜÀß Þfl ãäÒÒÞÒÜÛfl äßÒêã, éëÜÝ^ÛØ (3), êÝ ÝÝ ãÜÛ äÝêÛ~ÒâÝÛ âã,äê Þfl êãßã, êÒi Û ë,,Ûi êÛäã, [25]. úÑ,ÛêÛÒ äããÇÜã,,ã ßÒêã äãÑ,ãÞÛÞã ÇÀ äã,ãÛêÈ ã^ÒÜÝÛ , âÛêi äãÛÑ,ãÞÈÜãØ ,,ÒãßÒêÛÛ ÇÒÑ äã,ÒÒÜÛfl êã~Üã,,ã Ý,Üêã,ãßÒiÜÛ~ÒâÝã,,ã â~Òê. ýÝÛß ãÇÑãß, , ÜÜãØ ÇãêÒ ,äÒ,ÀÒ äãÝÑÜ ,ãÑßãÚÜãâêÈ ÝãÞÛ~Òâê,ÒÜÜã,,ã ãäÛâÜÛfl ?øù , Þßãéãâéêi â âããêÜã?ÒÜÛÒß Al : P = 1 Ü ãâÜã,Ò ÛÑ,ÒâêÜãØ ,,ÒãßÒêÛÛ Û äÒ,ÛêÒÞÈÜã,,ã â~Òê ÞÒÝêãÜÜãØ äÞãêÜãâêÛ ßÒêãßÛ øþø â âÛêßÛ, ãÇÞÛßÛ ßÞÀß ÑßÒãß ÝÛâêÞÞÛ~ÒâÝãØ fl~ÒØÝÛ. øãÝÑÜã, ~êã , ã,,ÜÛ~ÒÜÛÛ êãÞÈÝã ÑÞãÚÒÜÛÒß (1) äã Ñflß ÇÞÛÚØ?Ûi êãßã, ßãÚÜã ãÇÛêÈâfl êã~ÜãâêÛ ~30% , ,ÒÞÛ~ÛÜÒ . ÷ÛßÒÜÒÒ êã~ÜÀß ÞÒßÒÜêãß ôôâiÒßÀ fl,ÞflÒêâfl ãäÛâÜÛÒ ÛäãÞÒØ ÝÛâÞãã, ã,,ÜÛ~ÒÜÜãÒ êãÞÈÝã êãßßÛ äÒ,ã,,ã ãÝëÚÒÜÛfl, Ûâä,ÞÒÜÛÒ Ýãêãã,,ã êÒÇëÒê, äã ÝØÜÒØ ßÒÒ, ,ÝÞ~ÒÜÛfl êãßã, ,ã ,êããß ãÝëÚÒÜÛÛ. Ô,êãÀ ,ÀÚê äÛÑÜêÒÞÈÜãâêÈ ,À~ÛâÞÛêÒÞÈÜãßë ^ÒÜêë (SCF) üÜÛ,ÒâÛêÒê ÷ãê-áß ,,. ÷ß (ÕÒÞÈ,,Ûfl) Û ßÒÚëÜÛ,ÒâÛêÒêâÝãØ ÇÒÞÈ,,ÛØâÝãØ äã,,ßßÒ "Quantum Size Effects in Nanostructural Materials" (PAI/IUAP 5/01) Ñ ~âêÛ~Üë éÛÜÜâã,ë äãÒÚÝë. ûøðûùô óðýæúÔýüú?
1. Sauer J., Sierka M. // J. Comp. Chem. 2000. V. 21. P. 1470. 2. Sokalski W.A., Sawaryn A. // J. Chem. Phys. 1987. V. 87. P. 526. 3. Saunders V.R., Dovesi R., Roetti C. et al. // CRYSTAL98 1.0, User's Manual. Torino, 1999. 4. Larin A.V., Vercauteren D.P. // Int. J. Quant. Chem. 2001. V. 83. P. 70. 5. Koch U., Stone A.J. // J. Chem. Soc. Faraday Trans. II. 1996. V. 92. P. 1701. 6. Stone A.J. // Chem. Phys. Lett. 1981. V. 83. P. 233. 7. Price S.L., Stone A.J. // J. Chem. Phys. 1987. V. 86. P. 2859. 8. Larin A.V., Parbuzin V.S., Vercauteren D.P. // Int. J. Quant. Chem. DFT-053. In print. 9. Gatti C. TOPOND-96: an electron density topological program for systems periodic in N (N = 0-3) dimensions, User's Manual, CNR-CSRSRC. Milano, 1996. 10. Larin A.V., Mortier W.J., Vercauteren D.P. // Int. J. Quant. Chem. In print. 11. Saunders V.R., Freyria-Fava C., Dovesi V. et al. // Mol. Phys. 1992. V. 77. P. 629. 12. Pisani C., Dovesi R., Roetti C. Hartree-Fock Ab Initio Treatment of Crystalline Systems. N. Y., Springer-Verlag, 1988. 13. Larin A.V., Vercauteren D.P. // Int. J. Inorg. Mater. 1999. V. 1. P. 201.

ìüú÷Ôó þðñð?æûôùò ÿðõðð êãß 79 < 6 2005


ÔøøúùôûðõÔåð? ?óæôýúùûýÔýð?æûôùÙù øùýæ÷åðÔóÔ 14. Wilson E.B.Jr., Decius J.C., Cross P.C. Molecular Vibrations. N. Y.: Mc-Graw Hill, 1955. 15. Larin A.V., Vercauteren D.P. // Int. J. Quant. Chem. 2001. V. 82. P. 182. 16. Larin A.V., Vercauteren D.P. // Ibid. 1998. V. 70. P. 993. 17. Larin A.V., Leherte L., Vercauteren D.P. // Chem. Phys. Lett. 1998. V. 287. P. 169. 18. Larin A.V., Vercauteren D.P. // J. Mol. Cat. A. 2001. V. 168. P. 123. 19. Larin A.V., Vercauteren D.P. // Ibid. 2001. V. 166. P. 73. 20. Atlas of zeolite framework types / Ed. by Ch. Baelocher, W.M. Meier, D.H. Olson. 1st Revised Ed. Amsterdam: Elsevier, 2001. 21. Porcher F., Larin A.V., Aubert E. et al. Euroconf. on Isomorphous Substitution by Trans. Metals, 15-20.3.2002, Obernai, France, P. 19.

1145

22. Schr?der K.P., Sauer J., Leslie M. et al. // Chem. Phys. Lett. 1992. V. 188. P. 320. 23. Gale J.D., Henson N.J. // J. Chem. Soc. Faraday Trans. 1994. V. 90. P. 3175. 24. Gale J.D., GULP 1.3, Royal Institution/Imperial Colledge, UK, 1992/1994. 25. Larin A.V., Verkauteren D.P. // J. Anant. Chem. In press. 26. Corñ F., Catlow C.R.A., D'Ercole A. // J. Mol. Cat. A. 2001. V. 166. P. 87. 27. Saadoune I., Corñ F., Catlow C.R.A., D'Ercole A. // J. Phys. Chem. B. 2003. V. 107. P. 3003. 28. Larin A.V., Porcher F., Aubert E. et al. Proc. 14th Int. Zeol. Conf., Capetown, South Africa, 25-30.4.2004, C407-A-OP. 29. Aubert E., Porcher F., Souhassou M., Lecomte C. // Acta Cryst. 2003. V. B59. P. 687.

ìüú÷Ôó þðñð?æûôùò ÿðõðð êãß 79 < 6 2005